quinta-feira, 13 de setembro de 2007

Património eimaterial i mimória coletiba


[Crónica publicada ne l jornal Público l atrasado die 9 de Setembre.]

Ua de las cousas que siempre me ampressionou ye la fuorça que ten la mimória coletiba, capaç de traier até nós anformaçon zde hai cientos de anhos sien falhar nada quanto al eissencial. A las bezes cuidamos que ciertas cousas son ambentadas pulas pessonas, ou son l resultado dua tradiçon que se fui altarando, mas la berdade ye que l mais de las bezes las cousas chégan até nós quaije sien nada habéren demudado. Ben esto a perpósito dua besita de studo que hai dies fiç a Angueira cun alguns amigos. Angueira ye ua pequeinha aldé de l cunceilho de Bumioso adonde se fala mirandés, anque la fala tenga perdido muita fuorça tanto por bias de la zerteficaçon cumo porque ls alunos daquel cunceilho nun ténen modo de recebir ansino an lhéngua mirandesa, algo que nun ten splicaçon.

Talbeç puodamos datar l chamadeiro Angueira de l tiempo de ls bisigodos, mas solo mos chegórun decumientos zde l seclo XII i un fuoro de l seclo XIII. Neste decumiento aparécen-mos uns dieç chamadeiros i inda hoije eilhes se manténen tal i qual cumo aparécen ne l decumiento, cunserbando-se solo pula fuorça de la trasmisson oural pul pobo de l’aldé. Las cousas son de tal modo que até ls quatro percipales poços de la Ribeira de Angueira, que se seca ne l berano, son ls mesmos de hai estes cientos de anhos atrás.

Esto que se passa cun Angueira pássa-se cun outros pobos de la tierra de Miranda, a atestar ua mimória coletiba que passou pul tiempo altarando-se mui pouco. Las cousas stan agora a demudar tanto por bias de las altaraçones de las matrizes, que nun respéitan ls chamadeiros tradecionales cumo debe de ser, cumo porque l amanho de ls campos bai deixando de se fazer i ls chamadeiros déixan de zampenhar la sue funcion percipal. Assi i todo eilhes inda stan bien bibos i son ousados pulas pessonas. Nesses chamadeiros stá ua de las mais grandes riquezas de la nuossa lhéngua i de la nuossa cultura a eisigir un studo ourgiente i sério.

Esta fuorça de la mimória coletiba de que eiqui falamos tamien amostra cumo fui possible que la lhéngua mirandesa tenga chegado até als nuossos dies mantenendo las percipales caratelísticas que le dan eidentidade. Un pobo que aguanta assi ua lhéngua por tantos cientos de anhos i todos ls eilemientos de la cultura a eilha lhigados merece todo l nuosso respeito. Fui assi que ls mais amportantes balores eimateriales de la houmanidade chegórun até nós, i sien ser perciso assentáren an mano de obra scraba i an sangre, cumo se passa cun tanto menumiento que, anque séian guapos, l sou modo de custruçon nun habie de ser apuntado cumo eisemplo.

Stá an porcesso de aprobaçon antre nós la cumbençon de la Unesco subre l património eimaterial. An buona hora seia aporbada i que sirba para mos ajudar a abrir ls uolhos pa l que rialmente antressa i premita que haba ambestimientos sérios capazes de ajudar a mantener todo esse património que puode nun anchir tanto l uolho ou medir-se tanto an denheiro, mas ye l que mais mos diç quien fumos i l que somos. Que por ende se nun mos perda l feturo.

Amadeu Ferreira

Sem comentários: