sexta-feira, 29 de fevereiro de 2008

Cunfessores de sangre lhimpo



«Que pessonas se scolheran para cunfessar ls pressos i l que se ha de fazer antes de antráren na cadena

Para cunfessar ls presos, scolheran ls anquesidores pessona de lhimpo sangre, sabida, prudente, de bertude i de muita cunfiança i antes de antrar na cadena le daran juramento de segredo i le mandaran que nun trate cul preso nanhue cousa que nun tenha a ber cula cuncéncia del i que diga [bufe] na Mesa todo l que el le dezir na cunfisson. I anquanto l cunfessor stubir cul preso nun ha de star persente outra pessona, por bias de l segredo de la cunfisson. I ls notairos nun seran chamados para estas cunfissones, a nun ser an causo de tan grande necidade que haba peligro an tardar.

Regimiento (de l'Anquesiçon) de D. Francisco de Castro (1640), Lhibro I, Títalo III, 29.



L'águila, l cuorbo i l pastor


Ua águila botou-se cun to la fuorça zde bien alto i agarrou un cordeirico culas gárrias. Un cuorbo biu l que eilha fizo i quijo fazer la mesma cousa: botou-se de mui alto acontra un cordeirico, mas dun modo tan zageitado que las gárrias se le anrodilhórun na lhana i, por bien que sbolaixasse, nun se cunseguiu soltar.

L pastor, al ber l que se passaba, agarrou l cuorbo, cortou-le las puntas de las alas i lhebou-se-lo als filhos. Estes preguntórun-le que páixaro era aquel, i el dixo-le:

- Para mi ye un cuorbo, mas el cuida que ye ua águila.

Porqui se bei que debes de ampenhar-te naqueilho an que stás purparado, i nó naqueilho que nada ten a ber cuntigo.


quinta-feira, 28 de fevereiro de 2008

Odas de Ricardo Reis (044)

Froles que apanho, ou deixo,
Buosso çtino ye armano.


Camino que sigo, chegas
Nun sei adonde you chego.


Nada somos que bala,
Somos-lo mais que ambalde.

Fernando Pessoa [Ricardo Reis, Odes]
Tradução de Fracisco Niebro


[an pertués:

Flores que colho, ou deixo,
Vosso destino é o mesmo.


Via que sigo, chegas
Não sei aonde eu chego.


Nada somos que valha,
Somo-lo mais que em vão.]

quarta-feira, 27 de fevereiro de 2008

Salmos (017)



Ouracion de Dabide



Oube, Senhor, la justícia:
toma atento al miu choro,
scuita mie ouracion,
que nun sal de beiços mintirosos.
De delantre de tou rostro sala mie senténcia,
que tous uolhos aténten bien na rezon.

Yá poniste a la proba miu coraçon,
besiteste-me de nuite i de die
mireste-me cada cachico i nada acheste
la mie boca nun fizo l mal.
Quanto al trato culs homes, cunsante tue palabra,
zbiei-me de ls caminos de ls biolentos.
Lhebei miu passos por tous caminos
para que mies pisagadas nun se zbiáran.

You te amboco, á Dius, yá que me dás oubidos,
buolbe para mi tous oubidos, scuita las mies palabras.
Amostra-mos la tue mezericórdia,
tu que als que cunfían an ti lhibras
de ls que se lhebántan contra tue mano dreita.
Guarda-me cumo al negro de la menina de l uolho,
sconde-me a la selombra de las tues alas,
loinge de ls malos, que me atácan,
de ls mius einemigos mortales que me ándan a circar.
Eilhes angórdan
i la sue boca fala cun sobérbia.
Síguen ls mius passos i círcan-me,
sou uolhos pónen an nós para mos botáren abaixo.
Aparécen-se al lhion, que quier matar,
i al lhionico que spreita de sue madrigueira.

Albanta-te, Senhor, faç-le frente i bota-los abaixo.
Cun tue spada lhibra la mie alma de ls malos.
Cun tue mano, Senhor, guarda-me de la giente de l mundo,
de ls que pónen sue felcidade nesta bida.
Cun sue barriga chena de l que mos deste,
ls filhos bíben fartos
i déixan l que le sobra als sous garoticos.

Mas you, pula justícia, starei solo cun atento al tou rostro
i, quando spertar, fartarei-me cula tue perséncia.

Trataran a todos por «bós»



«Cumo dében de tratar ls presos

Nun trataran culs presos, nien delantre deilhes, cousa que nun fazir a bien de l sou assunto ou seia mesmo neçaira. Trataran a todos por «bós» i mandaran que se sénten ne l talho que para esse ha de haber nas casas de çpacho i oudienças, mas nel modo de ls tratar teneran respeito a la culidade de sues pessonas.»

Regimiento (de l'Anquesiçon) de D. Francisco de Castro (1640), Lhibro I, Títalo III, 24.



La andorina i ls outros páixaros


Andában ls homes a sembrar lhino. Quando ls biu, dixo-le l’andorina als outros páixaros:
- Esto que ls homes stan a sembrar ye para nuosso mal, que desta semiente nacerá lhino i cun el fazeran redes i lhaços para mos prendéren. Mais balie que çtruíramos la lhinaça i la yerba que deilha nacir, para que stéiamos seguras.
Als páixaros dou-le la risa deste cunseilho i nun l quejírun tomar. Bendo que eilhes nun s’amportában, l’andorina fizo las pazes culs homes i fui-se a morar pa las casas deilhes. Eilhes fazírun redes i lhaços i assi caçórun todos ls páixaros menos l’andorina.

terça-feira, 26 de fevereiro de 2008

L Guardador de Ganados XII

Ls pastores de Bergildo tocában fraitas i outras cousas
I cantában de amor lhiterairamente
(Dízen – you nun li Bergildo.
Para quei l habie you de ler?)

Mas ls pastores de Bergildo, cuitados, son Bergildo,
I la Natureza ye guapa i antiga.]

Fernando Pessoa [Alberto Caeiro, O Guardador de Rebanhos]
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:

Os pastores de Virgílio tocavam avenas e outras cousas
E cantavam de amor literariamente
(Dizem – eu nunca li Virgílio.
Para que o havia eu de ler?)

Mas os pastores de Virgílio, coitados, são Virgílio,
E a Natureza é bela e antiga.]

segunda-feira, 25 de fevereiro de 2008

Paisaige 15

L camboio passaba cumo un risco na prainada, al loinge solo chupon cun ruodras i silbidos. Iba-se i benie siempre fuora d’horas, que inda nun era l tiempo de ls reloijos: era l camboio passageiro de la prainada, que nunca chegou a Miranda, yá arribas. Quando se sumie atrás de ls cabeços, quedaba l mistério de la lhinha siempre a spera de la prainada, esse passageiro que prendiu la biaige de l tiempo: quando este se ampeçou a sultar, yá l fumo de l camboio se habie çfeito an aire.


L perro i la sue eimaige


Ua beç, un perro lhebaba un cacho de chicha na boca. Iba a passar por ua ribeira i biu l reflexo del na auga i cuidou que era outro perro que lhebaba un cacho de chicha inda mais grande do que l del. Ende deixou la chicha que lhebaba na boca pa le roubar la chicha al outtro perro. Mas l resultado fui que quedou sien la chicha que era del i sien la alhena: esta porque nun eisistie, solo era un reflexo, i l’outra, la berdadeira, porque la corriente scapou cun eilha.
Porqui se bei que nun se debe de querer l que ye alheno puis se puode perder l que custou a ganhar cun muito sfuorço.

domingo, 24 de fevereiro de 2008

Mandában an todo i an todo mundo



«Jurdiçon de ls anquesidores:
Botarán-se contra todas las pessonas eiclesiásticas, seculares i rigulares, de qualquiera stado i cundiçon que séian, que fúren culpadas, suspeitas ou anfamadas ne l crime de judaísmo ou an qualquiera outra heiresie; contra ls que, habendo cunfessado sues culpas, tórnan atrás na cunfisson que deilhas habien feito; contra ls que s'agában de nun haber cometido las culpas que cunfessórun; contra ls cismáticos; contra que ajúdan, apóian, i defénden ls heireiges; contra ls que fálan culs heireiges ou anfieles i le lhieban armas i quemido i sien rezon para esso ban a las sues tierras i se déixan quedar por alhá; contra ls que cómen chicha an dies de beda; contra ls que sien tener outoridade para tratar de las cousas de la fé, ánden a çcutir subre eilhas; contra ls que basféman i dízen cousas que son de heireiges.
Contra ls que nun respéitan ou fázen zacato al Santíssemo Sacramento, a eimaiges de Cristo Senhor Nuosso, de Nuossa Senhora ou de ls santos, ou le négan la beneraçon que le ye debida, ou recíben l Santíssemo Sacramento sien star an ayunas; contra ls que úsan de artes de magie; contra ls bruxos, ls sacriléigios, ls que adebínan, ls astros que adebínan l feturo; i contra ls que cháman l diabro i ténen cumben cun el.
Contra ls que se cásan segunda beç, stando l purmeiro home ou mulhier bibos, ou cun maldade fázen cun que tales casamientos se fágan; contra ls clérigos de ordes sagradas i relegiosos que se casáren na forma de sagrado Cuncílio de Trento; contra ls que, sendo casados, se ourdenáren de ordes sagradas; contra ls católicos que se casáren cun heireige ou anfiel; contra ls que dízen missa ou cunféssan nun sendo curas; contra ls cunfessores a pedido; contra ls que ténen i léien lhibros bedados; contra ls que benéran cumo se fúran santos a pessonas que nun stan canonizadas ou beateficadas; i contra ls que screbíren lhibros de sous milagres ou rebelaçones, cumo se diç ne l lhibro III, títalo 20º, §3.
Contra ls que stróban l menistério de l Santo Oufício; contra ls que róuban la sue jurdiçon i se fázen passar por menistros de l'Anquesiçon; contra ls que nun cúmpren las penitenças que le ampon l Santo Oufício ou se scápan de la sue cadena; contra ls que júran falso na Mesa de l Santo Oufício ou cun esse fin andúzen ou corrómpen teçtemunhas; contra ls culpados ne l crime de sodomie (paneleirice); contra ls ousentes i muortos que se morrírun antes ou apuis de stáren presos nas cadenas de l santo Oufício ou neilhes se matórun ou quedórun boubos; contra ls que fazírun qualquiera outro crime que l Eidital de la Fé çclara ou que por dreito ou eisigença de la Sé Apostólica pertence al Santo Oufício ou ha de benir a pertencer. I an todos estes crimes fazeran cunsante manda l dreito i l que stá ourdenado por buldas i oufícios de ls Sumos Puntífeces i pul mais que bai screbido neste Regimiento.»

Regimiento (de l'Anquesiçon) de D. Francisco de Castro (1640), Lhibro I, Títalo III, 12.



Paisaige 14



Ls grilos de nabiça ténen un agre que sabe a doce. Talbeç seia de ber l modo cumo miu pai ls scocha: dun modo tan ameroso que serie ua maldade que quedáran amargosos. Ls nabiçales, an febreiro, ténen la frol a assomá-se, cun gana de nun nacer: sáben que, al frolir, acában cula tenrura de ls grilos. Hai froles que nacírun mesmo para ser froles, mas outras son un açago de quelor. Cega-me l amarelhar de ls nabiçales.



sexta-feira, 22 de fevereiro de 2008

L Guardador de Ganados IX

Sou un guardador de ganados.
L ganado ye mius pensamientos
I ls mius pensamientos son todos sensaçones.
Penso culs mius uolhos i culs oubidos
I culas manos i ls pies
I culas narizes i la boca

Pensar ua frol ye bé-la i cheirá-la
I comer un fruito ye coincé-le l sentido.

Por esso quando nun die de calor
Me sinto triste de gozá-lo tanto,
I me deito a la lharga na yerba,
I cerro ls uolhos calientes,
Sinto todo l miu cuorpo deitado na rialidade
Sei la berdade i sou feliç.]

Fernando Pessoa [Alberto Caeiro, O Guardador de Rebanhos]
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:

Sou um guardador de rebanhos.
O rebanho é meus pensamentos
E os meus pensamentos são todos sensações.
Penso com os olhos e com os ouvidos
E com as mãos e os pés
E com o nariz e a boca.

Pensar uma flor é vê-la e cheirá-la
E comer um fruto é saber-lhe o sentido.

Por isso quando num dia de calor
Me sinto triste de gozá-lo tanto,
E me deito ao comprido na erva,
E fecho os olhos quentes,
Sinto todo o meu corpo deitado na realidade,
Sei a verdade e sou feliz.]

La bielha i la lhana

Habie ua biúda mui probe que tenie ua canhona. Quando bieno l tiempo de la çquila de lhana, treminou a ser eilha mesma a çquilar la lhana para nun gastar denheiro. Mas ousaba uas tejeiras tan melhadas i mal jeitosas que le cortaba la chicha a la par de la lhana. La canhona chena de delores dixo-le:
- Porque me tratas assi, á mie ama? Que ye que ganhas na ajuntar l mil sangre cula lhana? SE quieres la mie chicha, chama l açougueiro pa que me mate nistante sien que you sufra, mas se l que tu quieres ye la mie lhana, ende chama l çquilador para que me çquile sien me fazer brechas.
Porqui se bei que antes de te aponeres a un oufício tenes que te purparar i praticar para que l fagas bien.

(Fábula de Eisopo)

Odas de Ricardo Reis (043)


Un die apuis la mesma bida ye la mesma.
L que passa. Lídia,
Ne l que nós somos cumo an que nun somos
Armanamente passa.
Apanhado, l fruito ouxa; i cai-se
Nunca sendo agarrado.
Armano ye l fado, que l busquemos
Que l speremos. Suorte
Hoije, Çtino siempre, i nesta ou nessa
Forma alheno i ambencible.

Fernando Pessoa [Odes de Ricardo Reis]
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:

Dia após dia a mesma vida é a mesma.
O que decorre, Lídia,
No que nós somos como em que não somos
Igualmente decorre.
Colhido, o fruto deperece; e cai
Nunca sendo colhido.
Igual é o fado, que o procuremos
Que o ‘speremos. Sorte
Hoje, Destino sempre, e nesta ou nessa
Forma alheio e invencível.]


quinta-feira, 21 de fevereiro de 2008

Lhéngua materna

Al die de hoije fazírun-le la maldade de ser l die de la lhéngua materna. Antes de ser assi, para mi todos éran dies de la lhéngua materna. Agora que fago? Agarrar la suorte culas dues manos i ajuntar dues de las mais amportantes cousas de la mie bida: la mie lhéngua i mie mai. I falo de mie mai nun solo por bias de l adjetibo 'materna' - yá que fui mie mai quien me ansinou la lhéngua que oubo i falo çque naci -, mas tamien porque mie mai faç hoije 84 anhos, yá que naciu a 21 de febreiro de 1924. Falar de la mie lhéngua materna i nun falar de mie mai ye l mesmo que caminar solo cun ua pierna. Eiqui queda la houmenaige a las dues, cun un pequeinho poema de Fracisco Niebro, yá publicado an Cebadeiros (2000):




Porque nunca fui capaç
de chamar mãe a mie mai?
Porque hai palabras tan anchas
que quando se séntan an nós
yá naide mais cabe ne l scanho?


Fracisco Niebro

Cadena secreta



«Cadena secreta i cumo debe de ser


Teneran las Anquesiçones cadenas secretas i seguras, bien cerradas i çpuostas de modo a que haba neilhas corredores apartados, uns que sírban para homes i outros para mulhieres, i se ampida la quemunicaçon antre ls presos para melhor se guardar l segredo, por bias de l grande perjuízio que de l cuntrairo benirie pa l Santo Oufício.
Cada cadena tenerá puortas fuortes i seguras, ua que deia pa la casa de l alcaide, outra pa la Mesa de l Çpacho i outra pa la preça de casa de l'Anquesiçon, por adonde éntren ls presos i outras pessonas que séian percisas, i las puortas staran siempre cerradas i haberá an todas campanina para poder chamar l alcaide.
Haberá nesta cadena ua casa cun ruodra pa la çpensa, por adonde entre l quemido i outras cousas percisas pa ls presos, i inda outra casa, ne l sítio que parecir melhor, culs aparatos percisos para alhá se dar l termiento als presos que a el fúren cundanados. I acerca de las mesmas cadenas haberá dues ou trés casas an que se puodan arrecolher las pessonas que, por decison de la Mesa, fúren mandadas poner an guarda, anquanto se faç algue deligença para se ber se ténen que ser presas nas cadenas secretas.»

Regimiento (de l'Anquesiçon) de D. Francisco de Castro (1640), Lhibro I, Títalo II, 11.


Choro por Ignacio Sánchez Mejías (1) - L agarrar i la muorte


A las cinco de la tarde.
Éran las cinco an punto de la tarde.
Un rapazico trouxo l branco lhençol

a las cinco de la tarde.
Un scrinho de cal yá purparada
a las cinco de la tarde.
L restro era muorte i solo muorte.
a las cinco de la tarde.


L aire lhebou cul ls algodones
a las cinco de la tarde.
I l óxido sumbrou cristal i nicle
a las cinco de la tarde.
Yá lhúitan la palomba i l leopardo
a las cinco de la tarde.
I un quarto cun un cuorno desolado
a las cinco de la tarde.
Ampecórun ls sonidos de l bordon
a las cinco de la tarde.
Las campanas de arsénico i l fumo
a las cinco de la tarde.
Nas squinas grupos de silenço
a las cinco de la tarde.
I l touro solico coraçon arriba!
a las cinco de la tarde.
Quando l sudor de niebe fui chegando
a las cinco de la tarde,
quando la praça s’acubriu de eiodo
a las cinco de la tarde,
la muorte puso uobos na brecha
a las cinco de la tarde.
A las cinco de la tarde.
A las cinco an punto de la tarde.


Un squife cun ruodras ye la cama
a las cinco de la tarde.
Uossos i fraitas sónan an sou oubido
a las cinco de la tarde.
L touro yá bramaba por sue tiesta
a las cinco de la tarde.
L quarto se queloraba d’agonie
a las cinco de la tarde.
Loinge yá ben la gangrena
a las cinco de la tarde.
Tromba de lírio pulas berdes brilhas
a las cinco de la tarde.
Las feridas queimában cumo soles
a las cinco de la tarde,
i l juntouro cobraba las jinelas
a las cinco de la tarde.
A las cinco de la tarde.
Ai que terribles cinco de la tarde!
Éran las cinco de la tarde an todos ls reloijos!.
Éran las cinco an selombra de la tarde.


Frederico García Llorca
Traduçon de Fracisco Niebro



[an castelhano:

La cogida y la muerte

A las cinco de la tarde.
Eran las cinco en punto de la tarde.
Un niño trajo la blanca sábana

a las cinco de la tarde.
Una espuerta de cal ya prevenida
a las cinco de la tarde.
Lo demás era muerte y sólo muerte
a las cinco de la tarde.


El viento se llevó los algodones
a las cinco de la tarde.
Y el óxido sembró cristal y níquel
a las cinco de la tarde.
Ya luchan la paloma y el leopardo
a las cinco de la tarde.
Y un muslo con un asta desolada
a las cinco de la tarde.
Comenzaron los sones del bordón
a las cinco de la tarde.
Las campanas de arsénico y el humo
a las cinco de la tarde.
En las esquinas grupos de silencio
a las cinco de la tarde.
Y el toro solo coraçón arriba!
a las cinco de la tarde.
Cuando el sudor de nieve fue llegando
a las cinco de la tarde,
cuando la plaza se cubrió de yodo
a las cinco de la tarde,
la muerte puso huevos en la herida
a las cinco de la tarde.
A las cinco de la tarde.
A las cinco en punto de la tarde.


Un ataúd con ruedas es la cama
a las cinco de la tarde.
Huesos y flautas suenan en su oído
a las cinco de la tarde.
El toro
ya mugía por su frente
a las cinco de la tarde.
El cuarto se irisaba de agonía
a las cinco de la tarde.
A lo lejos ya viene la gangrena
a las cinco de la tarde.
Trompa de lirio por las verdes ingles
a las cinco de la tarde.
Las heridas quemaban como soles
a las cinco de la tarde,
y el gentío rompía las ventanas
a las cinco de la tarde.
A las cinco de la tarde.
Ay que terribles cinco de la tarde!
Eran las cinco en todos los relojes!
Eran las cinco en sombra de la tarde.]



quarta-feira, 20 de fevereiro de 2008

Paisaige 13



A meio de febreiro, na (A)Mora, las moreiras arrebentórun, sues folhicas yá a tomar l berde. Inda se houbira brugos de la seda a ouliar cula fame... Hai bestimientas que inda mais tínhen la nudeç quando aparécen cumo çculpa de quien las biste: a fuorça de stáren solas nun mundo znudo, cháman la chiçpa arrepassante de todos ls uolhos. La paisaige entra puls uolhos adrento, mas eilhes nun la quieren, afeitos talbeç a menos spanto, i a esta fuorça andeble de ls arrebentos fuora de tiempo. Ye la manha de ls uolhos se squecéren de cousas tan simples cumo esta: las arbles abrólhan i arrebéntan sien le pedir oupenion a naide. Cumo anda l tiempo, las moreiras mal cunsíguen çcansar antre ua prenheç i outra.



L segredo cumo alma (de l Mal)



«I porque l segredo ye ua de las cousas de mais grande amportança pa l Santo Oufício, ourdenamos que todos l guárden cun special cuidado, nun solo ne ls assuntos de que poderie benir perjuízo, se fússen çcubiertos, mas tamien naqueilhes que le parecíren de menos cunsidraçon, porque ne l Santo Oufício nun hai cousa an que l segredo nun seia neçairo.»

Regimiento (de l'Anquesiçon) de D. Francisco de Castro (1640), Lhibro I, Títalo I, 7.



Salmos (016)


Salmo eicelentíssimo de Dabide.

Guarda-me, á Dius, por cunfio an ti.
Tu, á mie alma, deziste-le al Senhor: Tu sós l Senhor,
sós l miu bien i nada hai arriba de ti.
Mas quanto als santos que na tierra stan
i als eilustres adonde stá l miu prazer,
ls delores se multeplicaran de ls que a outro dius fázen oufiertas,
nun fazerei parte de ls sous sacrafícios de licor de sangre,
sous nomes nien sequiera roçaran mius beiços.


L Senhor faç parte de mie ardança i de mie copa,
sós tu que sustentas la mie suorte.
Nas partilhas tocórun-me sítios mui agradables
ye mui buona l’ardança que me coubo.


Lhoubarei al Senhor, que me acunselhou,
até pula nuite ls mius renhones me ansínan.
Pongo siempre al Senhor delantre de ls mius uolhos,
cun el a la mie mano dreita nunca m’eirei abaixo.
Por esso stá cuntento l miu coraçon
i la mie alma stá cuntentíssima
i l miu cuorpo morará an sigurança.


Porque nun deixarás la mie alma ne l einfierno,
nien deixarás que l tou Santo conheça la sepultura.
Ansinarás-me l camino de la bida,
fartura de alegrie hai an tue perséncia,
delícias eiternas stan an tue mano dreita.


terça-feira, 19 de fevereiro de 2008

Ls lhobos i las canhonas

Ls lhobos i las canhonas andában nua guerra, que benie de to la bida. Anque mais fracas, las canhonas siempre bencien cun ajudas de ls perros. Antoce, ls lhobos pedírun paç i, para seinha i garantie, deixórun ls sous felhicos culas canhonas i estas antregórun-le ls perros als lhobos. Ende passou-se que ls lhobicos stában siempre a ouliar i nun habie modo de se calháren. Acudírun, anton, ls lhobos dezindo que la paç habie sido cobrada, i ampéçan la guerra outra beç. Ende las canhonas nun fúrun capazes de rejistir yá que la fuorça percipal deilhas, ls perros, se la habien antregado als lhobos, acabando por ser todas muortas i comidas.
Porqui se bei que nunca debes de antregar als tous einemigos aqueilhes que te ajúdan i te çfénden.

(Fábula de Eisopo)


Tierra



Agarra-me cun oulores cumo braços, arródia-me de quelores an benceilho, i cada granico ye un rosairo que nunca acabarei de rezar, nien até la fin de todos ls mundos. Nun sabemos cumo un die deilha nacimos, mas deilha un die fazeremos cama eiterna. Quien cuntará ls suonhos que se çfazírun na tierra que pisamos i a cada anho renácen bida nuoba? Quando m'assomo a las tempranas froles d'almendreira upe-se-me l bruar de l mundo an sou ampeço, esse
big bang de que l sonido nunca se sumiu. Cumo renda ambisible d'aire, quien scuita ls delores desta tierra que nunca deixa de parir, de dar cuolho i teta? Bien grande que seia, nun hai cadena adonde caba l crime de tratar assi ua mai.



Critérios de culidade



«Culidades de ls menistros i oufeciales.

Ls menistros i oufeciales de l Santo Oufício seran naturales de l reino, crestianos bielhos, de sangre lhimpo, sien raça de mouro, de judiu ou de giente hai pouco tiempo cumbertida a la nuossa santa fé i sien fama an cuntrairo, que nun téngan andado an algue anfámia pública de feito ou de dreito, nien háian sido prendidos ou penitenciados pula Anquesiçon, nien séian decendientes de pessonas que tubíran algun de ls defeitos arriba dezidos, seran de buona bida i questumes, capazes de se l'ancargar qualquiera negócio d'amportança i de segredo i las mesmas culidades debe de tener la pessona que l oufecial nomear para assestir an nome del al çpacho de ls porcessos de las pessonas de la sue jurdiçon. Ls oufeciales paisanos, quier dezir, l meirino, l alcaide i todos ls mais, saberan ler i screbir i, se fúren casados, teneran la mesma lhimpeza las sues mulhieres i ls filhos que por qualquiera modo tubíren.»

Regimiento (de l'Anquesiçon) de D. Francisco de Castro (1640), Lhibro I, Títalo I, 2.



segunda-feira, 18 de fevereiro de 2008

Medidas

L sabor de l que se come tamien ben, a las bezes, de la gana i, siempre, de la fame.

Seinhas

De tant'auga, la tierra quedou preinha. Agora, bota fuora las augas. Nun tarda an parir.

L polbo

«Menistros i oufeciales de cada ua de las Anquesiçones.

An todas las cidades deste reino adonde houbir l Santo Oufício haberá trés anquesidores, quatro deputados cun ourdenado i sien el ls mais que mos parecir, un Pormotor, quatro notairos, dous percuradores de ls presos i ls rebedores que fúren percisos, un meirino, un alcaide i quatro guardas na cadena secreta, un porteiro, trés solecitadores, un çpenseiro, trés homes de l meirino, dous doutores, un cerjano i un barbeiro, un capelan, un alcaide i ua cadena de penitença.

Haberá inda an cada ua de las tierras marítemas un besitador de las naus de strangeiros, cun scribano de sue cuonta, un guarda i un antérprete i, an cada ua de las cidades, bilas i lhugares mais amportantes, un comissairo, cun sou scribano, i ls familiares que fúren percisos.»

Regimiento (de l'Anquesiçon) de D. Francisco de Castro (1640), Lhibro I, Títalo I, 1.


domingo, 17 de fevereiro de 2008

Odas de Ricardo Reis (042)



L’abeilha que, bolando, ruge anriba
La quelorida frol, i apara, quaije
Sien defréncia deilha
A la bista que nun mira,


Nun demudou zde Cecrops. Solo quien bibe
Ua bida cun ser que se conhece
Ambelhece, defrente
De la spece de que bibe.


Eilha ye la mesma que outra que nun eilha.
Solo nós – á tiempo, á alma, á bida, á muorte! –
Mortalmente cumpramos
Tener mais bida que la bida.

Fernando Pessoa [Odes, de Ricardo Reis]
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:

A abelha que, voando, freme sobre
A colorida flor, e pousa, quase
Sem diferença dela
À vista que não olha,


Não mudou desde Cecrops.
Só quem vive
Uma vida com ser que se conhece
Envelhece, distinto
Da espécie de que vive.


Ela é a mesma que outra que não ela.
Só nós — ó tempo, ó alma, ó vida, ó morte! —
Mortalmente compramos
Ter mais vida que a vida.]

Sfergantes



Solo l sfergante ye nuosso. Mas quando çcubrimos esso yá passou i deixou de mos pertencer. Bendo bien, bibimos siempre ne l passado: çpreziá-lo ye botarmos-mos para fuora de nós mesmos. Até ls suonhos que tenemos yá fúrun sonhados, nun son feturo. Anton, mais bal bibir sien querer agarrar l tiempo. Respeitá-lo ye oubrar cumo se cada sfergante fura l derradeiro, mas sien que ls sfergantes nunca s'acáben.


sábado, 16 de fevereiro de 2008

Milagre




Hai testos de l seclo XIII que fálan de la Tierra de Miranda, cun donaciones de tierras als frailes de Moreiruola para ir pa l cielo. Stan screbidos an sturlhionés i nun fúrun screbidos por mirandeses, mas por frailes de l mosteiro de Moreiruola: cumo habien de ls screbir se ls mirandeses nun sabien? Tamien nun percisában, que la sue boç chegou até nós nua lhéngua quaije armana a la desses decumientos. Ua pessona fala i l sonido de sue boç pouco mais dura que uns segundos. Anton cumo ye que la fala daqueilha giente inda ressona yá arrimado a mil anhos? Solo puode ser por milagre... dessa giente.



sexta-feira, 15 de fevereiro de 2008

L bielho lhion



Habie un lhion que yá staba mui belhico i que, an nuobo, habie sido malo cumo la sarna. Agora de bielho, aporbeitando-se de la fraqueza del, benien muitos animales a bingar-se de las maldades que le fazira. L cochino muntés mordiu-lo culas nabalas, l bui scornou-lo culs cuornos i l burro fartou-se de le dar patadas.
Que triste fin l miu, dixo l lhion. Yá ye malo ser maltratado por animales corajosos i balientes, mas anton lhebar patadas dun burro ye l pior que puode haber.

Porqui se bei que quien nun faç amigos quando ye rico i poderoso, que tire l sentido de ls tener quando yá fur bielho i fraco: se fui malo na mocidade será tratado cun çprézio na belheç; i quanto mais baixos fúren ls einemigos mais le custará a aguantar esse çprézio.

(Fábula de Eisopo amanhada)

L Guardador de Ganados XIV

Nun m’amporto culas rimas. Ralas bezes
Hai dues arbles armanas, ua al lhado de l’outra.
Penso i scribo cumo las froles ténen quelor
Mas cun menos purfeiçon na mie maneira de dezir
Porque me falta la semprecidade debina
De ser todo solo l miu fuora.

Miro i comuobo-me,
Comuobo-me cumo l’auga cuorre quando l suolo ye galgueiro
I la mie poesie ye natural cumo albantar-se l aire…

Fernando Pessoa [Alberto Caeiro, O Guardador de Rebanhos]
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:

Não me importo com as rimas. Raras vezes
Há duas árvores iguais, uma ao lado da outra.
Penso e escrevo como as flores têm cor
Mas com menos perfeição no meu modo de exprimir-me
Porque me falta a simplicidade divina
De ser todo só o meu exterior.

Olho e comovo-me,
Comovo-me como a água corre quando o chão é inclinado
E a minha poesia é natural como o levantar-se o vento…]

Bafo

Sou l amante de ls ermos, sou aquel
Sprito a deleriar que bai sembrando
De fabulosos búltios estas tierras...
I de lhágrimas tristes anubrina
Esta tan dura peinha i tuoro rudo
I este suidoso balhe antristecido.
I aqueilho que parece muorto i mudo,
Lhougo mal sinte l bafo sou bital,
Stá comobido, tembra, i quaije fala!

Teixeira de Pascoais, Marânus
Traduçon de Fracisco Niebro




[an pertués:
Sou o amante dos ermos, sou aquele
Espírito em delírio que povoa
De fabulosos vultos estes campos...
E de lágrimas tristes enevoa
Este bruto penedo e tronco rudo
E este saudoso vale taciturno.
E aqueilo que parece inerte e mudo,
Ao sentir o seu hálito vital,
Comove-se, estremece, quase fala!]



quinta-feira, 14 de fevereiro de 2008

De cabeça atada



(Diário tardiego dun fumador an suspenso 11)
.
.
Faç hoije un anho que sou un fumador an suspenso. Un refieirico lhababa la manhana, nun die que an nada se çfrençaba de ls outros, nun se dira l causo de star ne l Porto, l que mui ralamente me passa. Inda nun habie dado las nuobe i eilhi staba you a la puorta de Spital de la Lapa, nua barandica a l’altura de meia dúzia de scaleiras. L’ouparaçon staba marcada pa las nuobe an punto, mas solo ende pulas dieç i meia ye que todo ampeçou, que inda se há de acabar l mundo purmeiro do que se ache um doutor que faga algo a horas. Claro que eilhes agárran siempre ua pessona na fraqueza i, nessas oucasiones, l mais amportante ye que cuorra todo bien. Staba, anton, a mirar pa la façada de l’eigreija de la Lapa quando saco l paquete de SG Ultra Lights: tengo trés cigarros, inda me debe de dar até l’ampeço l’ouparaçon, pensei anquanto acendie l purmeiro de ls trés i ls uolhos barrien las squinas de la pracica an busca d’algun quiosque, nun fura la ouparaçon a tardar i fura perciso mercar mais. Era la mie purmeira ouparaçon a sério, cun anestesie giral i todo, arrimado a ua sumana d’anternamiento ne l spital: que diabo, ua pessoan nunca puode saber se bai a spertar daquel suonho que mos anfrísgan nas benas, ancanhado naqueilas tubicos por adonde mos ínchen de soro i outras cousas assi! I l manginar bolaba yá bien loinge de la pracica quando me dei de cuonta que habie acendido l segundo cigarro: que merda, tengo de ls poupar senó nun me ban a chigar até l’ouparaçon. Nun ye que stubira nerbioso, mas nunca me gustórun ls spitales yá que fui de ls sítios adonde passei mais horas de mie bida a spera, muita beç nun sei bien de quei, i naqueilha altura deixaba-me mais acupado l acabáren-se-me ls cigarros do que l’ouparaçon. Fui ende que me bieno a l’eideia se aquel cigarro, que inda staba ne l maço, nun iba de ser l redadeiro que habie de fumar. Ls dies atrás yá me habien dezido para acabar cul fumo, i subretodo l miu Juan staba-ma todos ls dies a animar para deixar i alhá ne l fondo sentie que le querie fazer la gana. I fui ende que dei cumigo a mirar para esse cigarro, perdido ne l maço, cumo para algo que iba a ser la redadeira cousa ne l mundo, deixando ne l tiempo alantre un buraco branco, quaije un porblema ountológico que eilhi me zmagaba las partes de l celebro por adonde mana aqueilha filosofie que ben siempre agarrada als rumiacos que se cólgan de l nun tener nada que fazer. I fui ende que tube la grande eiluminaçon i ua boç [la mie, claro, qual habie de ser…] me dixo, benida de las mais perfundas raízes de l ouniberso: nó, esse cigarro que stás cun tanta de çtripar nun ye un porblema ountológico nien bai a ser ua redadeira cousa; tu nun stás a deixar de fumar, solo stás a suspender l fumo, l que até nien ye defícele yá que l fumo siempre gustou de star suspenso de cousa nanhue – hai quien diga que queda suspenso ne l aire, mas esso ye mintira. I assi, solo cun demudar ua palabrica – de feturo ex-fumador para fumador an suspenso -, arramei aqueilha filosofie toda pa la rue, tanta que até me pareciu que la morrinha de la manhana se habie animado un cachico. Fumador an suspenso! Cumo inda nunca habie tubido ua eideia tan relhuziente ye algo que nun antendo, mas la berdade ye que todas las palabras apocalíticas, que m’arrochában ls tiempos feturos, se habien arredado cumo por ancanto: acabar, deixar, nunca mais, ex-… , nó…, yá nó…, nun poder, nun tener, nun ser…, todo un mundo que nun deixa de ser mundo por ser solo ua negaçon cumpleta. Quando la mie mulhier me chamou para andrento, staba you a suspender l fumo de l redadeiro cigarro, a colgá-lo bien de cousa nanhue para que nun me fura fácele achá-lo se un die l buscasse. Bá, yá stan a spera de ti, diç-me eilha; anton esse ye l redadeiro que bas a fumar? Respundi-le cun ua risa i atirei cula prisca para bien loinge – saliu-me bien essa parte de atirar para loinge. Nun sei se antendiu, mas nun le cuntei toda aqueilha biaige que acabara de fazer. Yá na sala d’ouparaçones, inda pensei que aquel suspender nun me iba a oubrigar a nada, nun era foucin que me cortara la lhibardade. Pónen-me ls tubicos de l soro i anquanto l doutor speta alhá l’agulha: cinco a dez segundos i já está. Inda se me lhembra de haber pensado que iba a star cun muito atento até perder ls sentido para apuis lembrar cumo fura. Mas cuido que quedei a meio de l pensar porque fui por ende que ampecei l spertar uas trés ou quatro horas apuis.

... la culpa sera del...



«... I ende mandaran lhebar l reu al sítio de l termento i se fazerá na forma de la senténcia. I assi que s'ampece a atar l reu, eirá l notairo a fazé-le un abiso, dezindo-le que, an nome de ls anquesidores i de ls outros menistros que stubírun ne l çpacho de l porcesso del, abisa que, se el ne l termento se morrir, cobrar algue pierna ou braço ou quedar sien algun sentido, la culpa será del, yá que de buona gana se spon a aquel peligro, que poderie bien eibitar cunfessando sues culpas, i nun será de ls menistros de l Santo Oufício, que, fazendo justícia cunsante ls mercimientos de l sou porcesso, l júlgan a termento».

Regimiento de l'Anquesiçon, de D. Francisco de Castro
(1640), Libro II, Títalo XIV.



terça-feira, 12 de fevereiro de 2008

Paisaige 12



A las bezes, nas stradas, hai placas d'assomadeiro, a andicar que dalhá se béien guapas paisaiges. Bamos, antoce, d'aperpósito a lhibartar ls uolhos até que arrebénten las lhágrimas: la paisaige nunca stá solo eilhi delantre de nós: somos nós que la custruimos, fazedores de paisaiges para alhá de la paisaige. Para ber paisaiges nun bóndan ls uolhos: estes ándan siempre abiertos i nós solo a las bezes decidimos fazer paisaiges que bemos; outras bezes la paisaige solo mos nace d'uolhos cerrados, quando nun cielo negro colgamos lhuzicas cumo streilhas de relhuziente lunjura; tamien l suonho ye la técnica de mos poner al meio las paisaiges, an que mos mira un outro nós. Porque nun stan an sítio cierto, ban-se i bénen cumo l aire, nun hai modo de andicar l mais de las paisaiges cun placas d'assomadeiro.



segunda-feira, 11 de fevereiro de 2008

L burro l lion i l galho


Un burro i un galho bibien dambos a dous nua quinta i andában puli a comer. Nesto passa puli un lion çfamiado, botou-se al burro i iba-lo a comer. Al ber que se passaba l galho puso-se a cantar tan alto que l lion se scapou cul susto. Al ber l lion a fugir, l burro cuidou que habie sido por bias de el zurrar, i botou-se atrás del cheno de coraige. L lion fui fugindo i zbiando l burro para bien loinje, até que se botou a el i comiu-lo todo.

Quien çprézia l sou einemigo por l ber houmildado acaba por caier na sparrielha de qua habie scapado na purmeira beç.

(Fábula de Eisopo amanhada)


domingo, 10 de fevereiro de 2008

Odas de Ricardo Reis (041)



Nun quiero lhembrar nien coincer-me.
Somos de mais se mirarmos an que somos.
Nun saber que bibimos
Cumpre mais la bida.


Tanto cumo bibimos, bibe la hora
An que bibimos, tamien eilha muorta
Quando passa cun nós
Que passamos cun eilha.

Se sabé-lo nun sirbe de sabé-lo
(Pus sien poder que bal coincermos?)
Mais buona bida ye la bida
Que dura sien se medir.

Fernando Pessoa (Odes, Ricardo Reis)
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:

Não quero recordar nem conhecer-me.
Somos de mais se olharmos em que somos.
Ignorar que vivemos
Cumpre mais a vida.


Tanto quanto vivemos, vive a hora
Em que vivemos, igualmente morta
Quando passa connosco,
Que passamos com ela.


Se sabê-lo não serve de sabê-lo
(Pois sem poder que vale conhecermos?)
Melhor vida é a vida
Que dura sem medir-se.]


sábado, 9 de fevereiro de 2008

Salmos 015


Salmo de Dabide

Quien morará, Senhor, an tue tienda?
Quien bibirá ne l tou cabeço santo?
L que anda cun sinceridade, obra la justícia,
i fala berdade cul sou coraçon.
L que, cun sue lhéngua, nun fala mal de ls outros,
nun faç mal al sou cumpanheiro
nien aceita fazer perjuízo a naide.
L que çprézia l que ye çpreziible,
mas honra ls que témen al Senhor
l que nun falta a la sue palabra mesmo cun danho própio.
L que nun dá l denheiro cun ousura
nien se deixa cumprar contra l einocente.
Quien faç esto nunca cairá para siempre.



quinta-feira, 7 de fevereiro de 2008

Castelhanos

Castelhanos sáltan de l lhume



[Un bielho, mui belhico, pensa la sue belheç, delantre de l lhume. Al modo que bai dando culas tanazes nun rachon ban saltando castelhanicos i pensa na sue bida.
Staba perdido, mas fui l lhume que hai uns dies que me fizo lhembrar deste poema. Eiqui queda pula 1ª beç.]




Arde l tuoro hai yá dous dies.
Stou sentado quaije an riba,
mas yá nun caleço ls pies.
Buns tiempos en que you iba
a las cargas de tomielhos...
Agora … bida de bielhos.


Eiqui stou yá sin andar
cumo mula que s’anreilha.
Se cumo l fumo no aire
chubira por antre teilha
pa nun quedar an Sendin
Nesta bida de fulhin ...


Cula rábia nas tanazes,
cun fuorça chego-le al tuoro:
i béilan cumo rapazes
castelhanicos pul scuro.
Castelhanos! Mas que nome,
que dá de pensar a un home.


Castelhanos son de fuogo
que lhougo a seguir s’apaga.
Assi la bida. Un brugo
que sal de l tuoro, l que faga
yá nun sabe. Castelhanos,
Lhume de bides i anganhos!


Mas mais bal bibir ardendo
donde giente se caleça.
Arde l tuoro i bai morrendo,
mas an cada chama ampeça
calor que bibe i que cuorre:
ye bida que nun se muorre.


Agosto de 1999
Fracisco Niebro




Nun t'amportes

Nun t'amportes que te squéçan:
nun te cumbénen cumbites
que a nó oubrígan; hai casas
que mais bal que nun besites.

Nun t'amportes cun oulios
que te zúrzen c'un martielho:
son delores sien remédio
que mánan de l quetobielho.

Nun t'amportes se te ténen
por quemun antre ls mortales:
tu sós esse i quien nun fur
faç jolda culs anormales.

Fonso Roixo

quarta-feira, 6 de fevereiro de 2008

L Guardador de Ganados - XX

L Teijo ye mais guapo do que l riu que cuorre pula mie tierra,
Mas l Teijo nun ye mais guapo do que l riu que cuorre pula mie tierra
Porque l Teijo nun ye l riu que cuorre pula mie tierra.

L Teijo ten grandes bapores
I nabega nel inda,
Pa ls que béien an todo l que alhá nun stá,
La lhembráncia de las naus.

L Teijo abaixa de Spanha
I l Teijo entra ne l mar an Pertual.
Todo mundo sabe desso.
Mas poucos sáben qual ye l riu de la mie tierra
I para adonde el bai
I de adonde el ben.
I por esso, porque pertence a menos giente,
Ye mais lhibre i mais grande l riu de la mie tierra.

Pul Teijo bai-se pa l mundo.
Para alhá de l Teijo hai l’América
I la fertuna daqueilhes que la áchan.
Naide nunca pensou ne l que hai para alhá
De l riu de la mie tierra.

L riu de la mie tierra nun faç pensar an nada.
Quien stá an pie del stá solo an pie del.]

Fernando Pessoa [Alberto Caeiro, O Guardador de Rebanhos]
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:

O Tejo é mais belo que o rio que corre pela minha aldeia,
Mas o Tejo não é mais belo que o rio que corre pela minha aldeia
Porque o Tejo não é o rio que corre pela minha aldeia.

O Tejo tem grandes navios
E navega nele ainda,
Para aqueles que vêem em tudo o que lá não está,
A memória das naus.

O Tejo desce de Espanha
E o Tejo entra no mar em Portugal.
Toda a gente sabe isso.
Mas poucos sabem qual é o rio da minha aldeia
E para onde ele vai
E donde ele vem.
E por isso, porque pertence a menos gente,
É mais livre e maior o rio da minha aldeia.

Pelo Tejo vai-se para o mundo.
Para além do Tejo há a América
E a fortuna daqueles que a encontram.
Ninguém nunca pensou no que há para além
Do rio da minha aldeia.

O rio da minha aldeia não faz pensar em nada.
Quem está ao pé dele está só ao pé dele.]

Assomadeiros12

Quien dixo que solo habie assomadeiros d'uolhos? Quando un s'assoma als oulores, chube-se ne l arressaiar d'óndias que nanhun nabiu aguanta, de l bolo deloridas las narizes, ciegos ls uolhos, zatinado l pensamiento. Nunca se mos muorren ls oulores i sous assomadeiros.


Odas de Ricardo Reis (040)



Nun canto la nuite porque an mie cantiga
L sol que canto acabará an nuite.
Nun eignoro l que que squeço.
Canto para squecé-lo.


Pudira you çpender, anque an suonho,
L Apolíneo rodrar, i recoincer-me,
Anque boubo, mielgo
Dua hora que nun se muorra!

Fernando Pessoa [Odes, de Ricardo Reis]
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:
Não canto a noite porque no meu canto
O sol que canto acabará em noite.
Não ignoro o que esqueço.
Canto por esquecê-lo.


Pudesse eu suspender, inda que em sonho,
O Apolíneo curso, e conhecer-me,
Inda que louco, gêmeo
De uma hora imperecível!]


terça-feira, 5 de fevereiro de 2008

Assomadeiros11

A las bezes ancosto-me al peitoril de ls anhos i abro la jinela que dá para mi: porque nunca me beio? Ye que la paisaige bieno agarrada a mi: nunca ls anhos mos sírben de speilho. Assomadeiros destes ancarréiran l branco de l tiempo acontra nós i nun déixan chegar la lhuç até la punta. A las bezes gustaba de m'ambentar, mas nunca cunsegui nada que merecira la pena registrar cumo marca de mi.

sábado, 2 de fevereiro de 2008

Assomadeiro10

Era todo oulor, quelor, i nien pinga de delor. Assomei-me i era alrobés de l mundo que se bi. Mais çfamiados stan ls uolhos de ber guapos mundos i mais eilhes mos angánhan.

sexta-feira, 1 de fevereiro de 2008

Assomadeiro9



Quando me quiero assomar a las palabras, tengo purmeiro que las çcascar pa que le puoda sorber l oulor, sentir la calor de l sangre, ber cumo céçan, oubir cumo respíran, ampalpá-le la redundeç de ls sentidos. Las palabras déixan-me l palpitar an suspenso, persíguen-me até la nuite an cada die. Cumo ls búzios tráien l mar, tráien las palabras l tiempo preso cumo se fúran bidas que até nós stendírun sous filos d'aranheira. Hai palabras que nun se déixan ber, quedadas yá fuora de l tiempo: hai que le sfregar l sonido, puxá-le pula quelor, atirá-las acontra las cousas que un die quejírun dezir, poné-las ne l almairo cun que speramos ls dies: nun hai palabra que seia melhor assomadeiro que aqueilha a que le lhimpemos las alas pa bolar. Inda que tenga un bolar malo, siempre bater las alas ajudar l renobar de l aire.