quinta-feira, 30 de agosto de 2007

Remansos

Hai cousas que siempre cúrtias
son - bei-se la punta al çcanso
yá! -, que todo s'acaba un
die: lhembrar ye un bun remanso.

Fonso Roixo

segunda-feira, 27 de agosto de 2007

Truniadas de Agosto

Las truniadas de agosto
rábia chuoben an beç d'auga,
tan grandes piedras que cáien
lhieban todo i tráien mauga.

Fonso Roixo

domingo, 26 de agosto de 2007

Odas de Ricardo Reis(20)

L ritmo antigo que hai an pies çcalços,
Esse ritmo de las ninfas repetido,
Quando ambaixo l arboledo
Báten l sonido de l bailo,
Bós na alba praia relhembrai, fazendo,
Que scura la scuma deixa; bós, anfantes,
Que inda nun teneis cura
De tener cura, reponei
Rugidosa la ruodra, anquanto arqueia Apolo,
Cumo un galho alto, la rebuolta azul que doura,
La perene maré
Slúbia, anchiente ou çpejante.

Fernando Pessoa [Odas, de Ricardo Reis]
Traduçon de Fracisco Niebro




[an pertués:

O ritmo antigo que há em pés descalços,
Esse ritmo das ninfas repetido,
Quando sob o arvoredo
Batem o som da dança,
Vós na alva praia relembrai, fazendo,
Que ‘scura a ‘spuma deixa; vós, infantes,
Que inda não tendes cura
De ter cura, reponde
Ruidosa a roda, enquanto arqueia Apolo,
Como um ramo alto, a curva azul que doura,
E a perene maré
Flui, enchente ou vazante.]

Paisaige4

Ls uolhos síguen la lhinha de ls fenascos, ancadilados cun todo aquel ouro que abraça la peinha. Quien dirie tanta proua de las peinhas cun aqueilha buolta que nien halo de streilha!? De la faia béien-se ls miles de strelhicas que l sol acende na preguícia de l riu, todo a derretir-se culas cuçquinhas que la selombra de las nubres le faç ne l fondo. Na rebuolta de l carreiron, ua oulibeirca an sou altar nun para de abanar ls galhos a arrolhar las azeitunas.
Toca yá zafinada l'ourquestra de ls paredones, a la falta de manos apuis de tanto anho d'abandono, i l monte creciu-le cumo pelos de punta, grima que inda naide bei. Yá naide faç la natureza i eilha sinte-se perdida, faltosa de ls mimos que le dában an podas, an sachadas, an arrincadas para stierco, nun renacer a cada anho. Todo ye mais deixado, mas l parque ye menos natural. Mal s'aguanta l pesadelo de patrielhas: acabou-se l tiempo de las pítulas i nun s'assoma l alforraque pulas grietas de márcio.
Cumo l que nada demuda, l lhombo de las peinhas sigue l aire nas alas de ls alcaforros, muita beç solo pintadas nas nubres.
L mais de ls carreirones apagórun-se, riscos perdido na grabura de las lhadeiras. Neste demudar nada sabe a muorte, mas inda nun se bei l que nace. Daprende la pacéncia: nien tanto que te buolbas peinha, nien tan pouco que te scuorras auga.
Fracisco Niebro

sexta-feira, 24 de agosto de 2007

Bibir i pensar


L home bulgar, por mais que dura le seia la bida, ten al menos la felcidade de nun la pensar. Bibir la bida a ir andando, steriormente, cumo un gato ou un perro – assi fázen ls homes girales, i assi se debe de bibir la bida para que puoda cuntar la sastifaçon de l gato i de l perro.Pensar ye çtruir. L própio porcesso de pensamiento l andica pa l mesmo pensamiento, porque pensar ye decumponer. Se ls homes soubíran meditar ne l mistério de la bida, se soubíran sentir las mil cumplexidades que spian l’alma an cada cachico de l’acion, nun agirien nunca, nun biberien até. Matarien-se de assustados, cumo ls que se mátan para nun séren guilhotinados l die apuis.
Fernando Pessoa [O Livro do Desassossego, de Bernardo Soares]
Traduçon de Fracisco Niebro


[an pertués:
188.
O homem vulgar, por mais que dura lhe seja a vida, tem ao menos a felicidade de não a pensar. Viver a vida decorrentemente, exteriormente, como um gato ou um cão - assim fazem os homens gerais, e assim se deve viver a vida para que possa contar a satisfação do gato e do cão.Pensar é destruir. O próprio processo do pensamento o indica para o mesmo pensamento, porque pensar é decompor. Se os homens soubessem meditar no mistério da vida, se soubessem sentir as mil complexidades que espiam a alma em cada pormenor da acção, não agiriam nunca, não viveriam até. Matar-se-iam de assustados, como os que se suicidam para não ser guilhotinados no dia seguinte.]

Sprança

Yá l'ourbalheira s'agarra
Al spertar de la manhana:
Mesmo nun brano bien seco
Hai siempre ua auga que mana.

Fonso Roixo

quinta-feira, 23 de agosto de 2007

Quadra

Bai-se l bielho i l nuobo ben,
Nunca l tiempo mos dá çcanso,
To l que crece fuorte i brabo,
Faç-lo l tiempo andeble i manso.

Fonso Roixo

quarta-feira, 22 de agosto de 2007

Paisaige3

Stiaba a la selombra de l camino, stendido cumo retrato a negro i branco. Al lhado, l fol de la gaita salie cumo penheira de l munton, mas sonaba cumo un milagre, l ronca siempre a el preso cumo braço. Ls pelos de la barba éran ralos cumo ls pinhos adonde l cabeço botaba sue crencha, i ls uolhos dues ourrietas cul sol a pique i un relhumbrar triste. De ls dientes solo un quedara, negro pedamiego a aguantar l cielo de la boca, que até ls mais dóndios regoixos caçuában del. Ls rieiros de la cara éran mais que an lhadeira spechucada por truniada apuis de sementeira, nun fura la melma que se s'acamara i le ponie la teç a relhuzir cumo un bienabienturado an sou altar. L bezerro de ls çapatos retrocie-se cumo scultura delorida a deixar l dedo grande assomá-se pa la tierra que nada querie cun aquel Juan i menos culas modas de sue gaita.
La prainada stendie-se cumo cielo nubrado a alhargar l sboleixar de ls farrapos adonde l aire le custaba a acertar ne ls buracos, tan fuorte era sou tembraduro a la bista daquel mundo fuora de l mundo. Habie de chegar a la aldé, mas solo quando yá nun aguantasse l rugir de l stómado, que era siempre cedo pa las subelas de caçuada, era siempre cedo para dar de caras cun un mundo tan boubo que até a el l agarraba por boubo.
Un airico albanta un puolo burmeilho ne l camino, lhebe cumo ua renda, a apagar las pisagadas de l tiempo antigo, que yá nien el mesmo sabie quien era. Siempre soubo que nun habie outro remédio senó cuntinar al palantre, pula sola puorta de l tiempo siempre abierta. Boubo el... i daba-le aqueilha risica que siempre le fazie cuçquinhas ne l diente que quedara.
Fracisco Niebro

terça-feira, 21 de agosto de 2007

Quadra

Quando mais beio este Praino
I l conheço an mais cachicos
Mais gana dá de lhebar
Sou nome a todos ls sítios.

Fonso Roixo

segunda-feira, 20 de agosto de 2007

Odas de Ricardo Reis(019)

De la lhinterna noturna
La chama tembra
I l quarto alto oundeia.

Ls diuses premíten
Als sous serenos crentes
Que nunca le tembre
La chama de la bida
Zassossegando la cara
De l que stá al redror,
Mas firme i afilada
Cumo speciosa
I antiga piedra,
Guarde sue serena
Beleza cuntina.

Fernando Pessoa [Odas, de Ricardo Reis]
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:
Da lâmpada nocturna
A chama estremece
E o quarto alto ondeia.

Os deuses concedem
Aos seus calmos crentes
Que nunca lhes trema
A chama da vida
Perturbando o aspecto
Do que está em roda,
Mas firme e esguiada
Como preciosa
E antiga pedra,
Guarde a sua calmaBeleza contínua.]

sábado, 18 de agosto de 2007

L sentimiento dun oucidental. II - Nuite cerrada

Tócan nas grades, an cadenas. Son
Que mortefica i deixa uas boubices mansas!
L Aljube, an que hoije stan belhicas i crianças
Mui ralamente ancerra ua mulhier de “don”!

I you çcunfio, até, dun anourisma,
Tan doliente me sinto, al acender las lhuzes;
Mal beio las cadenas, bielha Sé i Cruzes,
Chora-me l coraçon que s’inche i que s’abisma.

A cada cacho, alhúmbran-se ls andares,
I tabernas, cafés, ls sotos, las framácias
Sténden cumo un lhençol sues brancas lhuzes bárias;
Lhembra la lhuna l circo i ls jogos malabares.

Dues eigreijas que, nun suidoso lhargo,
Çpéijan la mancha negra i d’antierro de l clero:
Beio un anquesidor neilhas, solo i sebero,
Assi que pula Stória m’abinturo i alhargo.

Ne l sítio que afundiu cul terramoto,
Círcan-me custruçones, armanas i crecidas;
Afróntan-me, ne l restro, las fuortes chubidas,
Campanas cun tocar monástico i deboto.

Mas, nua praça pública i bulgar,
Cun scanhos de namoro i mui ruis pumenteiras,
De bronze, madornal, de granduras guerreiras,
Un antigo poeta an riba dun pilar!

I mais: las questureiras, las floristas
Báixan de ls magasins, fázen-me subressaltos;
Custa-le a lhebantar ls sous cachaços altos
I muitas deilhas son cumparsas ó coristas.

You sonho l Cólara, eimagino l Febre
Naqueste acembonar de cuorpos yá ouxados;
Selumbrius i delgados recuolhen ls soldados;
Alhumbra-se un palácio alantre dun casebre.

Sálen patrulhas de cabalherie
De ls arcos de ls quarteles que fúrun cumbentos;
Eidade Média! A pie, outras, an passos lhentos,
Arráman-se por to la capital, yá frie.

Triste cidade! Tráien-me ls tous cheiros
Ua paixon defunta! Als lhampiones çtantes,
Anlhúitan-me, mui albas, las tues eilegantes,
Drobadas cula risa an montras d’ouribeiros.

I you, cun un minoclo que relhuç,
You acho siempre assunto a quadros reboltados:
Entro an la brasserie; an mesas d’eimigrados,
Joga-se al dominó cun risa i cruda lhuç.

Casário Verde, O Sentimento de um Ocidental
Traduçon de Fracisco Niebro




[an pertués:

O Sentimento de um ocidental. II - Noite fechada

Toca-se às grades, nas cadeias. Som
Que mortifica e deixa umas loucuras mansas!
O Aljube, em que hoje estão velhinhas e crianças
Bem raramente encerra uma mulher de “dom”!

E eu desconfio, até, de um aneurisma,
Tão mórbido me sinto, ao acender das luzes;
À vista das prisões, da velha Sé, das Cruzes,
Chora-me o coração que se enche e que se abisma.

A espaços, iluminam-se os andares,
E as tascas, os cafés, as tendas, os estancos
Alastram em lençol os seus reflexos brancos;
E a lua lembra o circo e os jogos malabares.

Duas igrejas, num saudoso largo,
Lançam a nódoa negra e fúnebre do clero:
Nelas esfumo um ermo inquisidor severo,
Assim que pela História eu me aventuro e alargo.

Na parte que abateu no terramoto,
Muram-me as construções rectas, iguais, crescidas;
Afrontam-me, no resto, as íngremes subidas,
E os sinos dum tanger monástico e devoto.

Mas, num recinto público e vulgar,
Com bancos de namoro e exíguas pimenteiras,
Brônzeo, monumental, de proporções guerreiras,
Um épico doutrora ascende num pilar!

E mais: as costureiras, as floristas
Descem dos magasins, causam-me sobressaltos;
Custa-lhes a elevar seus pescoços altos
E muitas delas são comparsas ou coristas.

E eu sonho o Cólera, imagino a Febre,
Nesta acumulação de corpos enfezados;
Sombrios e espectrais recolhem os soldados;
Inflama-se um palácio em face de um casebre.

Partem patrulhas de cavalaria
Dos arcos dos quartéis que foram já conventos;
Idade Média! A pé, outras, a passos lentos,
Derramam-se por toda a capital, que esfria.

Triste cidade! Eu temo que me avives
Uma paixão defunta! Aos lampiões distantes,
Enlutam-me, alvejando, as tuas elegantes,
Curvadas a sorrir às montras dos ourives.

E eu, de luneta de uma lente só,
Eu acho sempre assunto a quadros revoltados:
Entro na brasserie; às mesas de emigrados,
Ao riso e à crua luz joga-se o dominó.]

sexta-feira, 17 de agosto de 2007

Paisaige2

Streilhas éntran puls uolhos i deilhes sálen al cerrar, perdido talbeç sou cielo, frauga que an sues chiçpas se çfaç; un ferbor na cabeça que duol ne l scachonar dua auga que nunca se chegou a formar; l cuorpo, perdido, acende poços al caier por el abaixo; l tiempo parou cumo ua piedra, i quando mira al para trás nunca eisistiu; ua quelor de grima abaixa cula nuite i çpindura ls suonhos que se pérden cumo óndias redondas d'auga apedriada. Paisaige biba, quadro de Dali que, sien resfuolgo, se slúbia pa l branco adonde nace l nada. Ende, torna a ser l lhugar de l rostro sereno, yá squecida la tortura de caminos de que nien quedou ua pisagada. Se eilha ls lhembrara çcribirie las paisaiges de mundos outros, tesos cumo suldados na parada. Mas quedou-le ua canseira sien fin que solo als poucos la deixa assomar i reganhar gana de l mundo de adonde nunca chegou a salir.


Fracisco Niebro

quinta-feira, 16 de agosto de 2007

Paisaige

Antre ls amarielhos upe-se l berde de ls freznos adonde, a la selombra, stían ls cerrados a meidie. Por ambaixo anraíza-se l aburmelhado de l cascalho, que siempre s'assoma cumo sangre i ralamente chega a ser tierra. Afuora esso, todo respira cumo ouracion a pedir auga, mas son las peinhas que mais crécen, dientes arreganhados dun tiempo de delor, que inda dura: queda tan loinge l cielo que nun hai retombo de ouracion que até alhá se chuba. Nien ls cabeços ganhórun fuorça para s'oupíren an montes, calbas cabeças adonde todo crece nua rábia que nun bai muito alhá de l bafo. Nien ls carreirones dan lhargueza als poemas, bózios çfaiados, serenos bolos de grima.
Las carrasqueiras i fedieiras atíran-se a las peinhas nua rábia assacina, spétan-le gárrias de raízes nas antranhas, sien duolo, mas págan l'ousadie an arranamiento, an angurriadas cascas, ne ls picos de las fuolhas mais alhá que l neçairo. Son siempre lhargos ls hourizontes, cumo se ls balhes atiráran culs uolhos pa la punta de ls cabeços, abiessos a surpresas, cuntrairos a nobidades, medrosos de l spanto que siempre ben cul çcoincido que eiqui parece nun tener campo.
Agosto arrama-se pula prainada, cumo se quejira durar mais do que un més, i senta-se cumo rei ne l trono de ls cabeços, arde ne ls fenascos, chube-se ne ls pulberinos, sue seca cama faç nas fuontes a aplediar por auga. L einfierno bieno parqui, naide sabe quando, i cada die ye un milagre pa l mandar ambora, que diabretes siempre a traié-lo nun mos fáltan.
Fracisco Niebro

quarta-feira, 15 de agosto de 2007

Odas de Ricardo Reis(018)

Eiqui, Neera, loinge
De homes i de cidades
Por naide mos atalhar
L passo, nien tapáren
La nuossa bista las casas,
Podemos cuidar-mos lhibres.

Bien sei, á rúcia, que inda
Mos ata la bida l cuorpo,
I nun tenemos la mano
Adonde tenemos l’alma;
Bien sei que mesmo eiqui
Se mos gasta esta carne
Que ls diuses cuncedírun
Al stado antes de Averno.

Mas eiqui nun mos prénden
Mais cousas do que la bida,
Manos alhenas nun agárran
De l nuosso braço, ou passos
Houmanos se atrabéssan
Pul nuosso camino.

Nun mos sentimos presos
A nun ser cun pensarmos nesso,
Por esso nun pénsemos
I déixemos-mos acraditar
Na anteira lhibardade
Que ye l’eilusion que agora
Mos faç armanos als diuses.

Fernando Pessoa (Odes, de Ricardo Reis)
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:
Aqui, Neera, longe
De homens e de cidades,
Por ninguém nos tolher
O passo, nem vedarem
A nossa vista as casas,
Podemos crer-nos livres.

Bem sei, ó flava, que inda
Nos tolhe a vida o corpo,
E não temos a mão
Onde temos a alma;
Bem sei que mesmo aqui
Se nos gasta esta carne
Que os deuses concederam
Ao estado antes de Averno.

Mas aqui não nos prendem
Mais coisas do que a vida,
Mãos alheias não tomam
Do nosso braço, ou passos
Humanos se atravessam
Pelo nosso caminho.

Não nos sentimos presos
Senão com pensarmos nisso,
Por isso não pensemos
E deixemo-nos crer
Na inteira liberdade
Que é a ilusão que agora
Nos torna iguais dos deuses.]

Trigo i centeno

Sacado dun testo, a modo diário, screbido ne ls anhos cinquenta de l seclo XX. Esta parte (yá ye la segunda) que a seguir publico respeita al die de hoije, 15 de Agosto. Quando you era garotico, hoije nun sei se inda ye assi, íbamos a lhebar ceticas de grano a Nuossa Senhora i a San Roque, de que las eimaiges éran puostas a la puorta l'eigreija. Las mais recomendában siempre als filhos: dás-le l trigo a Nuossa Senhora i l centeno a San Roque. Anton, ye assi l testico, a que le chamo La Belheç:
«Ls garotos nun páran de passar culas ceticas chenas de grano: trigo pa Nuossa Senhora, centeno pa San Roque. I inda dízen que ls santos son todos armanos! Se calha, Nuosso Senhor fizo cielos de trigo i cielos de centeno...
Cumo ls santos, las pessonas nun son armanas. To ls santos son santos. To las pessonas son pessonas. Mas nada ye eigual, nin ne l cielo. La deferéncia ye tan galana cumo la bida que muda al çpertar de cada die. Solo porque çperta.
Mas quien puode scolher bibir nua trigueira ó nua centenada?»

segunda-feira, 13 de agosto de 2007

Poetas

Nunca antendi la rezon,
Porque habie de haber poetas
que se cúidan mais que ls outros:
esses solo ambérsan tretas.

Screbir uns bersos galanos
ou fazer rir ua huorta,
donde haberá mais poesie?
Ls bersos mais dua puorta

ténen pa benir al mundo:
palabras, si, ye berdade,
mas quando las cousas grítan
deilhas nun hai necidade.

Ls diuses que cun el fálan,
an poema ls ambentou:
sembra cielos, que sue alma
als einfiernos abaixou

pus sufre mundos i bidas
que mais naide sufre i pena,
assi cumo quien ten fame
i siempre queda sien cena.

Ten algo de boubo, als uolhos
de la giente que ten siso
i que al poeta dá pena,
mas sue bida ye un abiso

de l mal que fázen ls poemas
a quien ls lhieba muito a sério
i squece que l sou balor
le ben de séren mistério...

Poetas que sien ser boubos
dan bersos sien ser boubices,
mais bal que stéian calhados
ou fágan outras perrices.

Fonso Roixo

La Palabra

Ne l ampeço eisitie la Palabra,
la Palabra staba an pie de Dius
i la Palabra era Dius.
Eilha staba, al ampeço, cun Dius.
Todo fui feito por bias deilha
i, de todo l que fui feito, nada fui feito sien eilha.

Neilha staba la bida
i la bida era la lhuç de ls homes.
La lhuç alhumbra ne l scuro
mas la scuridon nun la aceitou.


Fui ambiado por Dius un home que le chamában Juan.
El bieno cumo teçtemunha
para que dira teçtemunho de la lhuç
para que todos acraditáran por bias del.
El nun era la lhuç
mas para que dira teçtemunho de la lhuç.

Habie ua lhuç berbadeira
que alhumbra todos ls homes que bénen al mundo.
Eilha staba ne l mundo, l mundo fui criado por eilha,
mas l mundo nun la coinciu.
Eilha bieno pa l que era sou
i ls sous nun la recebírun.

Mas a todos ls que l recebírun,
dou-le l poder de se tornáren filhos de Dius:
todos ls que acradítan ne l sou nome,
ls que nun nacírun de l sangre,
nien de la buntade de la carne,
nien de la buntade de l home,
mas que nacírun de Dius.

I la Palabra fizo-se carne i bieno a morar pa l meio de nós
i nós bimos la sue glória,
la glória de filho morgado de l Pai, cheno de grácia i de berdade.


Eibangeilho cunsante San Juan, I, 1-14
Traduzido de l lhatin zde l testo de Noua Uulgata i cun apoio na traduçon de João Ferreira de Almeida, feita de l oureginal griego ne l seclo XVIII.

domingo, 12 de agosto de 2007

Lhénguas i pátrias

259.
Gusto de dezir. Dezirei mais bien: gusto de palabrar. Las palabras son para mi cuorpos topables, serenas bisibles, sensualidades ancorporadas. Talbeç porque la sensualidade rial nun ten para mi antresse de culidade nanhue – nien sequiera mental ou de suonho -, demudou-se-me l deseio para aqueilho que an mi cria ritmos berbales, ou ls scuita doutros. Tembro se dízen bien. Tal páigina de Fialho, tal páigina de Chateaubriand, fázen-me formigar to la mie bida an todas las benas, fázen-me rabiar tembradamente quedo dun prazer einatingible que stou a tener. Tal páigina, até, de Vieira, na sue frie purfeiçon de angenharie sintática, faç-me tembrar cumo un galho al aire, un delírio passibo de cousa mexida.
Cumo todos ls grandes apaixonados, gusto de la delícia de la perda de mi, an que l gozo de l’antrega se sufre anteiramente. I, assi, muita beç, scribo sien querer pensar, nun sonhar de fuora de mi, deixando que las palabras me fágan fiestas, garotico nino al cuolho deilhas. Son frases sien sentido, scorrendo morrinhentas, nun slubiar de auga sentida, squecer-se de rigueiro an que las óndias se mistúran i andefínen, agarrando-se siempre outras, benindo apuis deilhas mesmas. Assi las eideias, las eimaiges, a tembrar de spresson, pássan por mi an perciones rugidas de sedas zdadas, adonde un lhugar de eideia spaixarina, malhado i cunfuso.
Nun choro por nada que la biba traia ou lhiebe. Assi i todo hai páiginas de prosa que ténen feito chorar. Lhembra-se-me, cumo de l que stou a ber, de la nuite an que, inda garotico, li pula purmeira beç nua seleta la passaige afamada de Vieira subre l Rei Salomon. «Fizo Salomon un palácio...» I fui lendo, até la fin, a tembrar, cunfuso; apuis zatei an lhágrimas, felizes, cumo nanhue felcidade rial me fazerá chorar, cumo nanhue tristeza de la bida me fazerá eimitar. Aquel mobimiento sagrado de la nuossa clara lhéngua majistosa, aquel dezir de las eideias nas palabras einebitables, correr d’auga porque hai lhadeira, aquel assombro bocálico an que ls sonidos son quelores eidiales – todo esso me anchiu de anstinto cumo ua grande eimoçon política. I dixe, chorei: hoije, relhembrando, inda choro. Nun ye – nó – la sauidade de l’anfáncia de que nun tengo sauidades: ye la sauidade de l’eimoçon daquel sfergante, la pena de nun poder yá ler pula purmeira beç aqueilha grande certeza sinfónica.
Nun tengo sentimiento nanhun político ou social. Mas tengo, nun sentido, un alto sentimiento patriótico. Mie pátria ye la lhéngua pertuesa. Nada me darie pena que ambadíran ou cunquistáran a Pertual, çque nun me anquemodáran personalmente, Mas tengo-le rábia, cun rábia berdadeira, cula sola rábia que sinto, nó a quien scribe mal l pertués, nó a quien nun sabe sintaxe, nó a quien scribe cun ourtografie simpreficada, mas la páigina mal screbida, cumo pessona própia, la sintaxe arrada, cumo giente an que se deia, l’outografie sien y griego, cumo l sgárrio direto que m’anonja andependientemente de quien l cuçpisse.
Si, porque l’outografie tamien ye giente. La palabra ye cumpleta bista i oubida. I la gala de la trasliteraçon griego-romana biste-me-la cula sue capa rial, por bias de la qual ye senhora i reina.
Fernando Pessoa [O Livro do Desassossego, de Bernardo Soares]
Traduçon de Fracisco Niebro


[an pertués:
259.
Gosto de dizer. Direi melhor: gosto de palavrar. As palavras são para mim corpos tocáveis, sereias visíveis, sensualidades incorporadas. Talvez porque a sensualidade real não tem para mim interesse de nenhuma espécie – nem sequer mental ou de sonho –, transmudou-se-me o desejo para aquilo que em mim cria ritmos verbais, ou os escuta de outros. Estremeço se dizem bem. Tal página de Fialho, tal página de Chateaubriand, fazem formigar toda a minha vida em todas as veias, fazem-me raivar tremulamente quieto de um prazer inatingível que estou tendo. Tal página, até, de Vieira, na sua fria perfeição de engenharia sintáctica, me faz tremer como um ramo ao vento, num delírio passivo de coisa movida.
Como todos os grandes apaixonados, gosto da delícia da perda de mim, em que o gozo da entrega se sofre inteiramente. E, assim, muitas vezes, escrevo sem querer pensar, num devaneio externo, deixando que as palavras me façam festas, criança menina ao colo delas. São frases sem sentido, decorrendo mórbidas, numa fluidez de água sentida, esquecer-se de ribeiro em que as ondas se misturam e indefinem, tornando-se sempre outras, sucedendo a si mesmas. Assim as idéias, as imagens, trémulas de expressão, passam por mim em cortejos sonoros de sedas esbatidas, onde um lugar de ideia bruxuleia, malhado e confuso.
Não choro por nada que a vida traga ou leve. Há porém páginas de prosa que me'têm feito chorar. Lembro-me, como do que estou vendo, da noite em que, ainda criança, li pela primeira vez numa selecta o passo célebre de Vieira sobre o Rei Salomão. «Fabricou Salomão um palácio...» E fui lendo, até ao fim, trémulo, confuso; depois rompi em lágrimas, felizes, como nenhuma felicidade real me fará chorar, como nenhuma tristeza da vida me fará imitar. Aquele movimento hierático da nossa clara língua majestosa, aquele exprimir das ideias nas palavras inevitáveis, correr de água porque há declive, aquele assombro vocálico em que os sons são cores ideais - tudo isso me toldou de instinto como uma grande emoção política. E, disse, chorei; hoje, relembrando, ainda choro. Não é – não – a saudade da infância de que não tenho saudades: é a saudade da emoção daquele momento, a mágoa de não poder já ler pela primeira vez aquela grande certeza sinfónica.
Não tenho sentimento nenhum político ou social. Tenho, porém, num sentido, um alto sentimento patriótico. Minha pátria é a língua portuguesa. Nada me pesaria que invadissem ou tomassem Portugal, desde que não me incomodassem pessoalmente. Mas odeio, com ódio verdadeiro, com o único ódio que sinto, não quem escreve mal português, não quem não sabe sintaxe, não quem escreve em ortografia simplificada, mas a página mal escrita, como pessoa própria, a sintaxe errada, como gente em que se bata, a ortografia sem ípsilon, como o escarro directo que me enoja independentemente de quem o cuspisse.
Sim, porque a ortografia também é gente. A palavra é completa vista e ouvida. E a gala da transliteração greco-romana veste-ma do seu vero manto régio, pelo qual é senhora e rainha.]


[Cumo puode ber-se, este ye l testo adonde stá la talbeç mais afamada frase de Fernando Pessoa: «mie pátria ye la lhéngua pertuesa». L que muita giente nun conhece ye l anquadramiento cumpleto dessa frase, i ende muitos yá nun staran tan d’acuodo cun aquel outor: «Mie pátria ye la lhéngua pertuesa. Nada me darie pena que ambadíran ou cunquistáran a Pertual, çque nun me anquemodáran personalmente».
Claro que toda essa giente que inche la boca cula frase de Fernando Pessoa yá nun gustará que you, ou outro mirandés, diga «mie pátria ye la lhéngua mirandesa» - ou, antonce, «you tengo dues pátrias porque tengo dues lhénguas» -, talbeç porque la lhéngua mirandesa, als uolhos dessa giente tan sabida i patriota, nun tenga gabarito para ser ua pátria, porque para eilhes hai lhénguas grandes i lhénguas pequeinhas. Mas esto ye ua refinada mintira, porque las lhénguas son todas grandes. Se assi nun fura, serie ampossible, cumo tal, poner an qualquiera lhéngua este testo de Fernando Pessoa ou outro qualquiera. Bendo bien, solo acéitan essa frase por dues rezones: dun lhado porque ye dezida a respeito de la lhéngua deilhes; doutroi lhado, porque assi puoden squecer la pequenheç deste cachico de l’Ouropa i sonhar cun un paíç einorme adonde se fala pertués, cumo se fura todo deilhes, quier dezir, ye un amperialismo pula lhéngua.]

Requiem por mi - MY14


Achega-se la fin.
I tengo pena de acabar assi,
An beç de natureza cunsumada,
Sbarrulho houmano.
Ambálido de l cuorpo
I tolhido de l’alma.
Muorto an todos ls uorganos i sentidos,
Lhargo fui l camino i zmedidos
Ls suonhos que nel tube.
Mas naide bibe
Contra las leis de l çtino.
I l çtino nun quijo
Que you me cumprisse cumo porfiei,
I caísse de pies, nun zafio.
Riu-se feliç a ir a caras al mar
A zaugar,
I, an lhargo ouceano, eiternizar
L sou splendor de corriente fuorte de riu.


[an pertués:
Requiem por mim

Aproxima-se o fim.
E tenho pena de acabar assim,
Em vez de natureza consumada,
Ruína humana.
Inválido do corpo
E tolhido da alma.
Morto em todos os órgãos e sentidos,
Longo foi o caminho e desmedidos
Os sonhos que nele tive.
Mas ninguém vive
Contra as leis do destino.
E o destino não quis
Que eu me cumprisse como porfiei,
E caísse de pé, num desafio.
Rio feliz a ir de encontro ao mar
Desaguar,
E, em largo oceano, eternizar
O seu esplendor torrencial de rio.]

in Diário XVI, Coimbra, 10 de Dezembro de 1993. Redadeiro poema screbido por Miguel Torga



[Nota I
Hoije, 12 de Agosto de 2007, faç cien anhos que naciu Miguel Torga. Eiqui acaba l que le chamei ua possible Antologie Mínima de la poesie de Torga, que queda cumo houmenaige a este stramuntano. L poema que hoije publico tenerá sido l redadeiro poema screbido por Torga, pouco antes de se morrer. Torga nun ye de ls poetas que mais admiro ou que mais mereça ser eiqui antologiado ou, até, que seia l mais grande poeta stramuntano, mas porque agora era la beç del. Yá tamien neste i noutro blogue publiquei la traduçon de algues de las cuontas de 'Bichos', sendo cierto que ende i noutras cuontas bolou mais alto que na poesie.
Qien entra ne l çtrito de Bila Rial, al ampeçar a abaixar la sierra de l Maron, bei ua placa a dezir que eilhi ampeça l Reino Marabilhoso, spresson de Miguel Torga ne l 2º Cungresso Stramuntano de 1942. Ye un testo de Torga que, al alrobés de l mais de las pessonas, nun me gusta specialmente, mas nun me gusta, subretodo, l scalhafato i la misteficaçon que cun el se ten feito de trás ls montes. Claro que ls poetas nun ténen la culpa destas cousas, mas las cousas an Torga éran algo fabricadas, mesmo tras ls montes, l que nun me parece que tenga algo de mal. You nun tengo feito outra cousa i sien esso las cousas nunca serien l que son. Oubrigado Torga.
Nota II - Hoije a la tarchica fui-me até San Martino de Anta, que de Bila Rial alhá ye un saltico. Alhá staba inda algue giente alredror de la pequeinha státua [cabeça] de Torga a ler poemas i a fazer çcursos. A la buolta tenien un filo cun papeles alhá colados, cumo se fura roupa a secar: éran 100 poemas de Torga, un por cada un de ls cien anhos çque naciu. Nas aldés a la buolta habie fiesta i stralhában ls foguetes, las perciones até acupában la strada cumo ua an San Cibrão, que lhebaba fanfarra alantre, musiqueiros atrás, las ties culs andores al ombro i mais anjicos que you awi alhá, i hoube de parar l carro até que acabou de passar.
Deiqui a outros cien anhos talbeç naide le faga grande fiesta a Torga, talbeç solo un ou outro jornal se lhembre de la era, talbeç yá nien San Martino de Anta eisista. Seia cumo fur, cuntinará a haber poetas i la poesie cuntinará a ser neçaira. L restro nun ye amportante, solo baidades que nun antréssan para nada.
Arrabães (Bila Rial), 12 de Agosto de 2007]

sábado, 11 de agosto de 2007

Menhir - MT13


Salbe, falo sagrado,
De punta na prainada
Azinolhada!
Caliente i alada
Tesura
De cantarie,
Que, de la tierra amprenhada,
Ampreinhas l anfenito!


[an pertués:
Menir

Salve, falo sagrado,
Erecto na planura
Ajoelhada!
Quente e alada
Tesura
De granito,
Que, da terra emprenhada,

Emprenhas o infinito!
]


In Diário XIV, Outeiro – Monsaraz, 31 de Maio de 1986


sexta-feira, 10 de agosto de 2007

Priessa de sacramento

Aspera, nun t'apequentes
nien deixes de andar cuntento,
que nun ye caldo que sfrie
nien priessa de sacramento.

Quien soubira l que mos ruobe
i mos aguanta na strada...
Que adelantra? Ciertos númaros
sacas nuobes fuora i... nada.

Hai siléncios que l bruído
fuorte de las rues abafa:
por mais gritados que séian
oubi-los ye ua stafa.

Manten-te dreito i cunfia,
mesmo quando l mundo cai:
se tu quedares de pies,
nien todo pa l suolo bai.

Na abenida pássan ls carros,
nun páran, an sue carreira:
grande será l formigueiro
para andar desta maneira!

Fonso Roixo

Odas de Ricardo Reis(017)

Solo esta lhibardade mos dan
Ls diuses: abaixarmos-mos
Al sou mando por buntade nuossa.
Mas bal assi fazermos
Pus solo na eilusion de la lhibardade
La lhibardade eisiste.

Nien outro jeito ls diuses, subre quien
L aterno fado pesa,
Úsan para sou sereno i cheno
Cumbencimiento antigo
De que ye debina i lhibre la sue bida.

Nós, eimitando ls diuses,
Tan pouco lhibres cumo eilhes ne l Oulimpo,
Cumo quien pula arena
Upe castielhos para anchir ls uolhos,
Úpamos nuossa bida
I ls diuses saberan agradecer-mos
L sermos tan cumo eilhes.

Fernando Pessoa [Odes, de Ricardo Reis]
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:

Só esta liberdade nos concedem
Os deuses: submeterme-nos
Ao seu domínio por vontade nossa.
Mas vale assim fazermos
Porque só na ilusão da liberdade
A liberdade existe.

Nem outro jeito os deuses, sobre quem
O eterno fado pesa,
Usam para seu calmo e possuído
Convencimento antigo
De que é divina e livre a sua vida.

Nós, imitando os deuses,
Tão pouco livres como eles no Olimpo,
Como quem pela areia
Ergue castelos para encher os olhos,
Erganos nossa vida
E os deuses saberão agradecer-nos
O sermos tão como eles.]

Biático - MT12


Bou a lhebar um poema.
Nun quiero outra bagaige.
I cun el hei de pagar
La passaige
Na barca de Caronte.
Un poema que cunte,
Sien cuntar,
L redadeiro mirar
Que dir al mundo.
Un saluço de lhuç, paralisado
Al fondo
De la retina
Un mirar de grima, cantado
Por quien yá zde nino l mangina.


[an pertués:
Viático

Levarei um poema.
Não quero outra bagagem.
E com ele pagarei
A passagem
Na barca de Caronte.
Um poema que conte,
Sem contar,
O derradeiro olhar
Que der ao mundo.
Um soluço de luz, paralisado
No fundo
Da retina
Um relance de pânico, cantado

Por quem já desde a infância o imagina.]


In Diário XIII, Coimbra, 20 de Maio de 1982


quinta-feira, 9 de agosto de 2007

Puode nun ser nada

Deixa que l mal slúbie al son
de ls dies, porque quien l atama
arrebenta l coraçon,
mas pa ls outros nun l arrama.

Dá muita grima a las bezes
só de ber cierta nubrada:
Nun adelantra, mas çcansa
dezir: puode nun ser nada.

Fonso Roixo

Lhibardade - MT11


- Lhibardade, que stais ne l cielo…
Rezaba l padre nuosso que sabie,
Al pedir-te, houmildemente,
L pan de cada die.
Mas la bundade ounipotente
Nien me oubie.


- Lhibardade, que stais na tierra…
I la mie boç crecie
De eimoçon.
Mas un silenço triste anterraba
La fé que reçumaba
De l’ouracion.


Até que un die, corajosamente,
Mirei noutro sentido, i pude, zlhumbrado,
Saborear, al fin,
L pan de la mie fame.
- Lhibardade, que stais na mi,
Santeficado seia l buosso nome.



[an pertués
Liberdade

- Liberdade, que estais no céu…
Rezava o padre nosso que sabia,
A pedir-te, humildemente,
O pão de cada dia.
Mas a bondade omnipotente
Nem me ouvia.


- Liberdade, que estais na terra…
E a minha voz crescia
De emoção.
Mas um silêncio triste sepultava
A fé que ressumava
Da oração.


Até que um dia, corajosamente,
Olhei noutro sentido, e pude, deslumbrado,
Saborear, enfim,
O pão da minha fome.
- Liberdade, que estais em mim,

Santificado seja o vosso nome.]


in Diário XII, Albufeira, 28 de Agosto de 1975


quarta-feira, 8 de agosto de 2007

Tiempos


L tiempo de cada cousa nun
abisa que ye
l tiempo dessa
cousa se nun stubir marcada:


ye un tiempo cierto
que ben siempre antes de tiempo
pus nunca stamos purparados;


la quelubrina de mirarmos para nós,
ye un modo de sentirmos que ben ende
l tiempo an que se acaba l tiempo;


l cachico que mos sal de nós i que mos pon
todos ls cachicos an carreira que mos pónen
ne l tiempo an que quedamos sien raça de nós.


Nun adelantra adebinar l tiempo,
mas hai un tiempo que tembra
antes de l sien tiempo. Quien soubira l segredo...


Fracisco Niebro


Torquemada - MT10

Hai siempre un nome triste
Na lharga bida de cada naçon.
Un nome que rejiste
Al squecimiento,
I que ye ua seinha de atençon
Al pensamiento
I al sufrimiento…



[an pertués
Torquemada

Há sempre um nome triste
Na longa vida de cada nação.
Un nome que resiste
Ao esquecimento,
E que é um sinal de atenção
Ao pensamento
E ao sofrimento…
]

In Poemas Ibéricos, 1965

terça-feira, 7 de agosto de 2007

Odas de Ricardo Reis 016

De la nuossa aparecéncia culs diuses
Pa nuosso bien sáquemos
Cuidarmos-mos debindades eisiladas
I tenendo la Bida
Por ua outoridade premitiba
I de l tiempo de Júpiter.

Cun muita proua duonhos de nós mesmos,
Úsemos l’eisistença
Cumo la bila que ls diuses mos dan
Para squecer l Berano.

Nun doutro modo mais apoquentada
Mos bal l sfuorço ousarmos
L’eisistença andecisa i afluente
Fatal de l riu scuro.

Cumo arriba de ls diuses l Çtino
Ye calmo i amplacable
Arriba de nós mesmos custrúamos
Un fado beluntairo

Que quando mos aparchaque nós séiamos
Esse que mos aparchaca,
I quando éntremos pula nuite adrento
Por nuosso pie éntremos.

Fernando Pessoa [Odes, de Ricardo Reis]
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:
Da nossa semelhança com os deuses
Por nosso bem tiremos
Julgarmo-nos deidades exiladas
E possuindo a Vida
Por uma autoridade primitiva
E coeva de Jove.

Altivamente donos de nós-mesmos,
Usemos a existência
Como a vila que os deuses nos concedem
Para esquecer o Estio.

Não de outra forma mais apoquentada
Nos vale o esforço usarmos
A existência indecisa e afluente
Fatal do rio escuro.

Como acima dos deuses o Destino
É calmo e inexorável,
Acima de nós-mesmos construamos
Um fado voluntário

Que quando nos oprima nós sejamos
Esse que nos oprime,
E quando entremos pela noite dentro
Por nosso pé entremos.]

La palabra - MT9


Falo de la natureza.
I an mies palabras bou sentindo
La dureç de las piedras,
L frescor de las fuontes,
L prefume de las froles.
Digo, i tengo an mie boç
L mistério de las cousas nomeadas.
Nin preciso de las ber.
Tanto las mirei,
Anterroguei,
Analizei
I amentei, datrás,
Que pulas mesmas seinhas cun que las marquei
Las reconheço, agora.


[an pertués:
A palavra

Falo da natureza.
E nas minhas palavras vou sentindo
A dureza das pedras,
A frescura das fontes,
O perfume das flores.
Digo, e tenho na voz
O mistério das coisas nomeadas.
Nem preciso de as ver.
Tanto as olhei,
Interroguei,
Analisei
E referi, outrora,
Que nos próprios sinais com que as marquei

As reconheço, agora.]


In Diário X, S. Martinho de Anta, 13 de Abril de 1965


segunda-feira, 6 de agosto de 2007

L sentimiento dun oucidental. I - Abe Maries


Pulas nuossas rues, la nuite a benir,
Hai un tan grande anfado, hai tal melancolie,
Que selombras, bulhiço, Teijo, maresie
Dan-me uas ganas, sien sentido, de sufrir.


Parece l cielo baixo i de nubrina,
l gaç puli sparbado anoija, fortemente;
I ls eidefícios, culs chupones, i la gente
Tóman-se cua q’lor monótona i lundrina.


Rúgen bien ls carros d’aluguel, al fundo,
Lhebando pa l camboio ls que se ban. Felizes!
Pongo-me a manginar sposiçones, países:
Madriç, Paris, Berlin, S. Petersburgo, l mundo!


Parécen-se a gaiuolas, cun bibeiros,
Las custruçones que stan solo inda ancunfradas:
Tal morcieganos, al caier las badalhadas,
Sáltan de biga an biga ls mestres carpinteiros.


Yá buolben ls calafates, als muntones,
Cun sou sertun al ombro, anfarruscados, secos;
Sumo-me, a matinar, por caleijas, por becos,
Ó perdo-me puls cais cun barcos i puntones.


I lhembro, anton, las crónicas nabales;
Mouros, barcas, heiróis, todo rucecitado!
Lhuita Camões ne l sul, salbando un lhibro a nado!
Pássan sobérbias naus que nun mais berei tales!


I la tardica anspira-me; i anquemoda!
Dun couraçado anglés baláncian ls scaleres:
I an tierra nun bater de lhouças i talheres
Relhúzen a la cena ls houteles de moda.


Nun tren de praça çcúten dous dentistas;
Bien atenta un triteiro andar culas sues andas;
Ls anjicos de l lhar sboláixan nas barandas,
A las puortas, an pelo, anfádan-se ls sotistas!


Çpéijan-se ls arsenales i oufecinas;
Relhuç, de melma, l riu, apréssian-se las oubreiras;
I nun cardume negro, fuortes, galhofeiras,
A fugir cun firmeza assóman las barinas.


Méxen sues nalgas cumo ferramientas!
Sous peitos a mod’homes fázen lhembrar lhastras;
I algues, a la cabeça, arrólhan nas canastras
Ls filhos que adepuis s’afógan nas termientas.


Ándan çcalças! Nas çcargas de carbon,
Zde manhana a la nuite, andrento de fragatas,
I amuntónan-se an bárrio adonde mían gatas,
I l peixe pocho cria ls nius de l’anfeçon!


Cesário Verde, O Sentimento dum Ocidental
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:
O sentimento dum ocidental. I - Avé Marias


Nas nossas ruas, ao anoitecer,
Há tal soturnidade, há tal melancolia,
Que as sombras, o bulício, o Tejo, a maresia
Despertam-me um desejo absurdo de sofrer.


O céu parece baixo e de neblina,
O gás extravasado enjoa-me, perturba;
E os edifícios, com as chaminés, e a turba
Toldam-se duma cor monótona e londrina.


Batem os carros de aluguer, ao fundo,
Levando à via-férrea os que se vão. Felizes!
Ocorrem-me em revista exposições, países:
Madrid, Paris, Berlim, S. Peterburgo, o mundo!


Semelham-se a gaiolas, com viveiros,
As edificações somente emadeiradas;
Como morcegos, ao cair das badaladas,
Saltam de viga em viga os mestres carpinteiros.


Voltam os calafates, aos magotes,
De jaquetão ao ombro, enfarruscados, secos;
Embrenho-me, a cismar, por boqueirões, por becos
Ou erro pelos cais a que se atracam barcos.


E evoco, então, as crónicas navais;
Mouros, baixéis, heróis, tudo ressuscitado!
Luta Camões no sul, salvando um livro a nado!
Singram soberbas naus que eu não verei jamais!


E o fim da tarde inspira-me; e incomoda!
De um couraçado inglês vogam os escaleres;
E em terra num tinir de louças e talheres
Flamejam ao jantar alguns hotéis da moda.


Num trem de praça arengam dois dentistas;
Um trôpego arlequim braceja numas andas;
Os querubins do lar flutuam nas varandas;
Às portas, em cabelo, enfadam-se os logistas!


Vazam-se os arsenais e as oficinas;
Reluz, viscoso, o rio, apressam-se as obreiras;
E num cardume negro, hercúleas, galhofeiras,
Correndo com firmeza assomam as varinas.


Vêm sacudindo as ancas opulentas!
Seus troncos varonis recordam-me pilastras;
E algumas, à cabeça, embalam nas canastras
Os filhos que depois naufragam nas tormentas.


Descalças! Nas descargas de carvão,
Desde manhã à noite, a bordo das fragatas
E apinham-se num bairro aonde miam gatas,
E o peixe podre gera os focos de infecção!]


Douro - MT8


Sudor, riu, doçura.
(Al ampeço era l home ...)
De cachon an cachon,
L mosto bai correndo
An sue cama de piedra.
Correndo i spelhando
Las dues bordas a assomar.
Correndo cumo cuorre
Ua dourada canal
De sufrimiento.
Correndo, sien saber
S’abança ou s’arrecula.
Correndo, sin correr,
L zaspero nunca zauga ...


[an pertués:
Doiro

Suor, rio, doçura.
(No princípio era o homem ...)
De cachão em cachão,
O mosto vai correndo
No seu leito de pedra.
Correndo e reflectindo
A bifronte paisagem marginal.
Correndo como corre
Um doirado caudal
De sofrimento.
Correndo, sem saber
Se avança ou se recua.
Correndo, sem correr,

O desespero nunca desagua ...]


In Diário IX, Régua, 16 de Setembro de 1962


domingo, 5 de agosto de 2007

Un soneto de Camões


Ah! cumo se m’alharga d'anho an anho
La pelegrinaçon que ye mie sina!
Cumo s'acúrtia i cumo al fin camina
Este miu brebe i bano çcurso houmano!


Gasta-se-me l'eidade i crece l danho;
Perde-se-me la yá pouca malzina;
Se por algue spriéncia se adebina,
Ye toda grande sprança grande anganho.


Cuorro atrás deste bien que nun s'alcança;
Al meio de l camino zaparece;
Mil bezes caio i perdo la cunfiança.


Quando el scapa, you tardo; i na tardança,
Se upo ls uolhos, a ber s'inda aparece,
Se me perde de bista i de la sprança.

Luís de Camões
Traduçon de Fracisco Niebro, 2002.


[an pertués:

Oh! como se me alonga de ano em ano
A peregrinação cansada minha!
Como se encurta e como ao fim caminha
este meu breve e vão discurso humano!

Vai-se gastando a idade e cresce o dano;
Perde-se-me um remédio que inda tinha;
Se por experiência se adivinha,
Qualquer grande esperança é grande engano.

Corro após este bem que não se alcança;
No meio do caminho me falece;
Mil vezes caio e perco a confiança.

Quando ele foge, eu tardo; e na tardança,
Se os olhos ergo, a ver se ainda parece,
Da vista se me perde e da esperança.]


Nabegando para Bizáncio


I
Esto nun ye tierra para bielhos. Ls moços
De braço dado, páixaros nas arbles -
Essas giraçones marimundas – cun sou cantar.
Cachoneiras de salmones, mares de cabalas,
Peixe, chicha, ou abe, recomendado to l berano
Todo l que ye girado, nace, i se muorre.
Presos nesta sensual música todos çprézian
Menumientos dua anteligença sien tiempo.


II
Un bielho ye ua cousa çprezible,
Un benairo agarrado a un caiato, a nun ser que
L’alma bata palmas i cante, i cun mais rugido cante
Por cada farrapo an sue mortal bestimienta.
Nien ye ende scuola de canto mas de studar
Menumientos de l sou própio splendor;
I por esso atrabessei ls mares i cheguei
A la sagrada cidade de Bizáncio.


III
Á sabidos que bos manteneis ne l sagrado fuogo de Dius
Cumo ne l dourado mosaico dua parede,
Beni de l fuogo sagrado, carrico de lhinha a rodar,
I séiades ls mestres de canto de mie alma,
Gastai este miu coraçon loinge; malo de deseio
I preso a un animal marimundo
Nun sabe l que ye por drento; i ajuntai-me
Al artefício de l’eiternidade.


IV
Çque fuora de la natureza nun tornarei a agarrar
Mie forma corporal zde ua cousa natural,
Mas ua forma assi cumo l ouribeiro griego faç
De ouro martelhado i ouro esmaltado
Para mantener spierto un ansonhado Amperador;
Ou pousado an galho dourado a cantar
Para senhores i damas de Bizáncio
De l que passou, ou que passa, ou que há de benir.

W.B. Yeats[1865-1939], The Tower, 1928.
Traduçon de Fracisco Niebro


[an anglés:
Sailing to Byzantium

I.
That is no country for old men. The young

In one another’s arms, birds in the trees –

Those dying generations – at their song.
The salmon-falls, the mackerel-crowded seas,
Fish, flesh, or fowl, commend all summer long
Whatever in begotten, born, and dies.
Caught in that sensual music all neglect
Monuments of unageing intellect.

II
And aged man is but a paltry thing,
A tattered coat upon a stick, unless

Soul clap its hands and sing, and louder sing

For every tatter in its mortal dress.

Nor is there singing school but studying

Monuments of its own magnificence;

And therefore I have sailed the seas and come

To the holy city of Byzantium.

III
O sages standing in God’s holy fire
As in the gold mosaic of a wall,
Come from the holy fire, perne in a gyre,
And be the singing-masters of my soul.
Consume my heart away; sick with desire
And fastened to a dying animal
It knows not what it is; and gather me
Into the artifice of eternity.

IV
Once out of nature I shall never take
My bodily form from any natural thing,
But such a form as Grecian goldsmiths make
Of hammered gold and gold enamelling
To keep a drowsy Emperor awake;
Or set upon a golden bough to sing
To lords and ladies of Byzantium
Of what is past, or passing, or to come.
]


L lhobo i l cordeiro


Staba ua beç un lhobo a buer auga nua ribeira quando biu que, mais abaixo, staba un cordeiro a buer de l mesmo rigueiro. Mal apenas biu l cordeiro, l lhobo fui-se a tener cun el i dixo-le:
- Mas l que ben a ser esto? Antoce tenes stado a antrubiar l’auga para que you nun la puoda buer…
- Çculpai-me, respundiu-le l cordeiro, mas cumo you staba a buer de l lhado de baixo, para adonde cuorre l’auga, nun cuidei que podira antrubiar l’auga que stábades a buer…
Cumo l lhobo staba resolbido a meté-se cul cordeiro, nun se quedou, i dixo-le:
- Puode ser, mas hai por ende uns seis meses soube que deziste mal de mi, nas mies cuostas.
- Cumo puode ser esso, se hai seis meses you inda nien sequiera habie nacido!?
- Nun tenes bergonha? Cumo ye que puodes dezir ua cousa dessas? Siempre la tue família le tubo rábia a la mie i, por esso, se nun fuste tu que deziste mal de mi, há de haber sido tou pai.
I mal apenas acabou de dezir estas palabras, l lhobo saltou para anriba de l cordeiro, matou-lo i comiu-lo.

Porqui se bei que aqueilhes que nun ténen sentimientos, ralamente oubiran la rezon. Quando l poder le ye dado a la crueldade i l’anjustícia, nun adelantra argumentar cun eilhes, porque l tirano siempre achará modo de poner las culpas parriba de la sue bítima.

Hai alturas an que sós atacado i te ténen rábia i nun adelantre buscares las rezones bálidas, que nun las hai, i tenes de seguir l tou camino defendendo-te dessa giente.

(Fábula de Eisopo, amanhada i cun outra licion acrecentada)


San Lhiornardo de Galafura - MT7


Delantre dun nabiu de peinhas
A nabegar nun doce mar de mosto,
Capitan ne l sou posto
De quemando,
San Lhionardo bai sucando
Las óndias
De l’eiternidade,
Sin priessa de chegar al sou çtino.
Ancostado i feliç ne l cais houmano,
Ye un temprano zanganho
Que bai dreito al cais debino.


Alhá nun tenerá pardones
Nin binhales
Na menina de ls uolhos zlhumbrados;
Douros zaugados
Seran poçacas de lhuç
Ambelhecida;
Rasos, todos ls montes
Deixaran bolar ls hourizontes


Por esso, ye debagar que s’achega
De la bienabinturança.
Ye debarico que l rabielho abança
Ambaixo sous pies de marineiro.
I cada hora a mais que gasta ne l camino
Ye un sorbo a mais de cheiro
A tierra i a tomielhos.



[an pertués:
S. Leonardo de Galafura


À proa dum navio de penedos
A navegar num doce mar de mosto,
Capitão no seu posto
De comando,
S. Leonardo vai sulcando
As ondas
Da eternidade,
Sem pressa de chegar ao seu destino.
Ancorado e feliz no cais humano,
É num antecipado desengano
Que ruma em direcção ao cais divino.


Lá não terá socalcos
Nem vinhedos
Na menina dos olhos deslumbrados;
Doiros desaguados
Serão charcos de luz
Envelhecida;
Rasos, todos os montes
Deixarão prolongar os horizontes
Até onde se extinga a cor da vida.


Por isso, é devagar que se aproxima
Da bem-aventuraça.
É lentamente que o rabelo avança
Debaixo dos seus pés de marinheiro.
E cada hora a mais que gasta no caminho
É um sorvo a mais de cheiro
A terra e a rosmaninho
.]


In Diário IX, Ordonho, 2 de Outubro de 1961


sábado, 4 de agosto de 2007

Quadras nun die de calor


Sien querer me bi la punta
de ls dies, a modo corréncia:
mais que l mundo me pesou
l silenço de l'ourgéncia.

Amportanças sien balor
l mundo stá cheno deilhas,
sien querer ban-mos queimando,
cumo a la chicha las greilhas.

Nun pára l rechinadeiro
que até l pensar me derrite,
cherrilha-me sien parar
esta eideia que me firte.

Nun sei que biste na fiesta,
que todo l tiempo te chama:
nun t'adebirte nien çcansa,
mas tue calor nun s'atama...

Fuste de férias pul mundo,
a ber s'algo daprendies,
mas tan debrebe passeste
que l que fuste a ber nun bies.

Salírun pa la percion
ls santos que habie n'eigreija:
quédan ls mardomos, cuitados,
cundanidos cul'ambeija.

Pássan baixo ls abiones
i atrelóndan la cidade,
mas nien assi ls quieren loinge:
son bien boubos! Ye berdade!


Fonso Roixo




La gralha i ls pabones


Habie ua gralha que era mui argulhosa i mui prouista, mas andaba malcuntenta cula bida. Un die biu uas prumas de pabon caídas ne l suolo, agarrou-las i spetou-las pul meio de las prumas deilha. Apuis fui-se a tener culs pabones. Passado un ratico, las prumas ampeçórun-le a caier i ls pabones, al ber que nun era un deilhes, scamugírun la pega a bicadas. Mui penerosa, la pega fui-se a tener culas pegas sues cumpanheiras, mas estas nun quejírun saber deilha para nada pus inda se lhembrában de cumo se cumportara. I dezírun-le: «Amiga, podies haber quedado cun nós i star cuntenta, mas mais quejiste-mos trocar por cumpanhie mais bistosa. Nessa altura nun quejiste saber de nós, mas agora somos nós que nun queremos saber de ti.»

Porqui se bei cumo l argulho i la proua lhieban a cousas boubas i quedar-mos pior do que cuidábamos star.


(Fábula de Eisopo, amanhada i cun licion un cachico modeficada)



Segredo - MT6


Sei un nialico.
I l nial ten un uobo.
I l uobo, redundico,
Ten andrento un paixarico
Nuobo.


Mas scúsan de m’atentar:
Nien l tiro, nien l’ansino.
Quiero ser un bun nino
I guardar
Este segredo cumigo.
I apuis tener un amigo
Que faga trites a bolar ...


[an pertués:
Segredo


Sei um ninho.
E o ninho tem um ovo.
E o ovo, redondinho,
Tem lá dentro um passarinho
Novo.


Mas escusam de me atentar:
Nem o tiro, nem o ensino.
Quero ser um bom menino
E guardar
Este segredo comigo.
E ter depois um amigo
Que faça o pino a voar ..
.]


In Diário VIII, Coimbra, 4 de Maio de 1956


sexta-feira, 3 de agosto de 2007

Eidentidade - MT5


Matei la lhuna i l lhunar sparbado,
Quiero ls bersos de fierro i de cimiento
I an beç de rimas, tengo ousado
Las harmonies que hai ne l sufrimiento.

Ounibersal i abierto, l miu anstinto secuorre
A todo l coraçon que bate aflegido.
I lhuita cumo sabe i cumo puode:
Dá fermosura i sentido a cada grito.

Mas cumo ls scritos an las cantaries
Ténen maior duraçon,
Gasto las horas i ls dies
A andurecer la forma de l’eimoçon.



[an pertués:
Identidade

Matei a lua e o luar difuso,
Quero os versos de ferro e de cimento.
E em vez de rimas, uso
As consonâncias que há no sofrimento.

Universal e aberto, o meu instinto acode
A todo o coração que se debate aflito.
E luta como sabe e como pode:
Dá beleza e sentido a cada grito.

Mas como as inscrições nas penedias
Têm maior duração,
Gasto as horas e os dias
A endurecer a forma da emoção
.]

In Penas do Purgatório, 1954

Odas de Ricardo Reis (015)

Cada cousa a sou tiempo ten sou tiempo.
Nun dan frol ne l Eimbierno ls arboledos,
Nien pula Primabera
Ténen branco friu ls campos.


A la nuite, que ampeça, nun le pertence, Lídia,
L mesmo ardor que l die mos pedie.
Cun mais assossego ámemos
La nuossa ancierta bida.


Al lhume, cansado nó de la obra
Mas porque la hora ye de las canseiras,
Nun púxemos la boç
Arriba dun segredo,

I por acauso, anterrumpidas, séian
Nuossas palabras de remenicéncia
(Nó para mais mos sirbe
La negra ida de l sol).


Als poucos l passado lhémbremos
I las cuontas cuntadas ne l passado
Agora dues bezes
Cuontas, que mos fálen


De las froles que na nuossa menineç ida
Cun outra cuncéncia mos apanhábamos
I ambaixo outra culidade
De mirar botado al mundo.


I assi, Lídia, al lhume, cumo stando,
Diuses lhares, eilhi na eiternidade,
Cumo quien cumpon roupas
L datrás cumponiemos


Nesse zassossego que l çcanso
Mos trai a las bidas quando solo pensamos
Naqueilho que yá fumus,
I hai solo nuite na rue.


Fernando Pessoa [Odes, de Ricardo Reis]
Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:
Cada coisa a seu tempo tem seu tempo.
Não florescem no Inverno os arvoredos,
Nem pela Primavera
Têm branco frio os campos.


À noite, que entra, não pertence, Lídia,
O mesmo ardor que o dia nos pedia.
Com mais sossego amemos
A nossa incerta vida.


À lareira, cansados não da obra
Mas porque a hora é a hora dos cansaços,
Não puxemos a voz
Acima de um segredo,


E casuais, interrompidas, sejam
Nossas palavras de reminiscência
(Não para mais nos serve
A negra ida do sol).


Pouco a pouco o passado recordemos
E as histórias contadas no passado
Agora duas vezes
Histórias, que nos falem


Das flores que na nossa infância ida
Com outra consciência nós colhíamos
E sob uma outra espécie
De olhar lançado ao mundo.


E assim, Lídia, à lareira, como estando,
Deuses lares, ali na eternidade,
Como quem compõe roupas
O outrora compúnhamos


Nesse desassossego que o descanso
Nos traz às vidas quando só pensamos
Naquilo que já fomos,

E há só noite lá fora.]

quinta-feira, 2 de agosto de 2007

Scapada de la muorte

[1948: acabara de dar meia nuite ne l seclo; ne l poema sinte-se l ceçar de Auschwitz i doutros campos de muorte, que l poeta, judiu, sentiu na carne i sue família, an que la palabra arrebala pa l NADA i se sinte sien fuorças nessa lhuita zeigual, an que l tiempo yá nun ten sentido i ls crematórios fazírun semitérios de foias nas nubres adonde hai muito campo i nunca quedaremos apertados – a nun ser l própio Paul Celan que nunca coubo an lhado nanhun i acabou a fazer-se angulhir por un buraco negro ne l riu Sena.]




Lheite negro de la madrugada buemos-lo a la tarchica
buemos-lo a meidie i pula manhana buemos-lo pula nuite
buemos i buemos
scabamos ua foia ne ls aires ende nun quedaremos apertados
Na casa bibe un home que joga cun serpientes scribe
scribe a la nuitica pa l’Almanha ls tous pelos d’ouro Margarete
scribe i pon-se a la puorta de la casa i las streilhas relhúmbran
silba i bénen ls perros del
silba i sálen ls sous judius manda abrir un galaton na tierra
i manda-mos agora tocai para ampeçar l bailo


Lheite negro de la madrugada buemos-te pula nuite
buemos-te pula manhana i a meidie buemos-te a la tarchica
buemos i buemos
Na casa bibe un home que joga cun serpientes scribe
scribe a la nuitica pa l’Almanha ls tous pelos d’ouro Margarete
Ls tous pelos de cinza Sulamith scabamos ua foia ne ls aires ende nun quedamos apertados


El bózia scabai mais fondo ne l reino de la tierra bós ende i bós outros cantai i tocai
lhieba la mano al fierro que trai a la cinta abana-lo azules son ls uolhos del
anterrai las palas mais fondo bós ende i bós outros cuntinai a tocar pa l bailo


Lheite negro de la madrugada buemos-te pula nuite
buemos-te a meidie i pula manhana buemos-te a la tarchica
buemos i buemos
na casa bibe un home ls tous pelos d’ouro Margarete
ls tous pelos de cinza Sulamith el joga culas serpientes


I bózia tocai mais serena la música de la muorte la muorte ye un mestre que bieno de l’Almanha
bózia arrincai sonidos mais scuros de ls biolinos apuis feitos fumo chubireis als cielos
I tenereis ua foia nas nubres ende nun quedamos apertados


Lheite negro de la madrugada buemos-te pula nuite
buemos-te a meidie la muorte ye un mestre que bieno de l’Almanha
buemos-te a la tarchica i pula manhana buemos i buemos
la muorte ye un mestre que bieno de l’Almanha azules son ls tous uolhos
acerta-te cun bala de chombo acerta-te an cheno
na casa bibe un home ls tous pelos d’ouro Margarete
açoma contra nós ls perros del oufrece-mos ua foia ne ls aires
joga culas serpientes i sonha la muorte ye un mestre que bieno de l’Almanha
ls tous pelos d’ouro Margarete
ls tous pelos de cinza Sulamith

Paul Celan [1920-1970], Mohn und Gedächtnis / Papoula i Mimória, 1952.
Traduçon de Fracisco Niebro, cun assento na traduçon de João Barrento feita a partir de l oureginal alman [Paul Celan, Sete Rosas Mais Tarde. Antologia Poética, edição bilingue, tradução de João Barrento i Y. K. Centeno]

Dies Irae – MT4


Dá gana de cantar, mas naide canta.
Dá gana de chorar, mas naide chora.
Ua pantasma alhebanta
La mano de la grima subre nuossa hora.

Dá gana de gritar, mas naide grita.
Dá gana de scapar, mas naide scapa.
Ua pantasma lhemita
Todo l feturo a este die de hoije.

Dá gana de morrer, mas naide se muorre.
Dá gana de matar, mas naide mata.
Ua pantasma cuorre
Puls albrotes donde l’alma se arrebata.

Á! maldiçon de l tiempo an que bibimos,
Fóia de cadenas cinzeladas
Que déixan ber la bida que nun tubimos
I las agonias paradas!



[an pertués:
Dies Irae

Apetece cantar, mas ninguém canta.
Apetece chorar, mas ninguém chora.
Um fantasma levanta
A mão do medo sobre a nossa hora.

Apetecer gritar, mas ninguém grita.
Apetece fugir, masd ninguém foge.
Um fantasma limita
Todo o futuro a este dia de hoje.

Apetece morrer, mas ninguém morre.
Apetece matar, mas ninguém mata.
Um fantasma pesegue
Os motins onde a alma se arrebata.

Oh! Maldição do tempo em que vivemos.
Sepultura de grades cinzeladas
Que deixam ver a vida que não temos
E as angústias paradas!
]

In Cântico do Homem, 1950

quarta-feira, 1 de agosto de 2007

L galho i l diamante


Ua beç un galho, inda nuobo, andaba a scarbar l suolo an pie duas pitas i, nesto, zanterrou un diamante. La piedra relhuzie al sol i el lhougo biu l que era. Mirou bien para aqueilha piedra, meneou la cabeça i dixo: «Si sós mesmo bien guapa! Se eiqui stubira un ouribeiro i te bisse iba a quedar mui cuntento. Mas, para mi, nun bales nada. Mais quiero un grano de cebada do que todas las jóias de l mundo.»


Porqui se bei cumo ye amportante un saber l que quier i nun se deixar lhebar por cousas que muito relhúzen mas solo sírben para anfeitar i pa la baidade.

Mais gustarie de sacar la licion de que aquel galho nun era capaç de apreciar la beleza – até puode ser la beleza dua fábula - i que eilha puode até ser mais amportante do que todos ls granos de cebada de l mundo. I ten que haber un tiempo para apreciar ls diamantes i ls granos de cebada.


(Fábula de Eisopo, amanhada i cun ua nuoba licion acrecentada a la de Eisopo)


A spera de ls bárbelos


- Quei speramos assi juntos ne l foro?

Ye als bárbelos que hoije bénen.

- Porquei esta pasmaceira ne l Senado?
Porque stan ende sentados sien legislar ls Senadores?

Porque hoije ban a benir ls bárbelos.
Que leis ban a fazer ls Senadores?
Eilhes han de botar leis, quando beníren, ls bárbelos.

- Porquei nuosso amperador madrugou tanto
i an sou trono, a la mais grande puorta de la cidade,
stá sentado, solene i de corona puosta?

Porque hoije ban a benir ls bárbelos.
I l amperador spera pa le dar
al xefe deilhes la bienbenida. Até le purparou,
pa se l antregar, un pergamino.
Nel muito títalo i degnidades stan screbidos.

- Porquei nuossos dous cónsules i pretores salírun
hoije cun burmeilhas togas bordadas;
porquei lhieban braceletas cun tanta ametista
i anielhos angastados i smeraldas brilhantes;
porquei agárran hoije speciosas choupas
an prata i ouro mui bien martelhados?

Porque hoije ban a benir ls bárbelos;
i spetaclos assi déixan ls bárbelos zlhumbrados.

- Porque nun acúden, cumo doutras bezes, ls eilustres ouradores
a botar sues práticas i a dezir sues cousas?

Porque hoije ban a benir ls bárbelos
i fázen-le fastiu las reitólicas de ls çcursos.

- Porquei se puso nistante este nerbioso
i cunfusion? (Que sérios se bolbírun ls rostros!)
Porquei rues i praças a la priessa quédan sien naide
i todos buolben a casa cuntreriados?

Porque quedou cun de nuite i ls bárbelos nun benírun.
Algues pessonas benírun de las frunteiras
i cuntórun que ls bárbelos nun eisísten.

I que bai a ser de nós agora sien bárbelos?
Essa giente, bendo bien, era ua solucion.

C. P. Cavafis [1863-1933]
Traduçon de Fracisco Niebro, cun assento na traduçon castelhana de Pedro Bádenas de la Peña, feita zde l oureginal griego [C.P.Cavafis, Poesía Completa, Alianza Editorial]

Abinturança - MT3



Ber l mundo d’ambaixo, cumo un cielo
Adonde se há de chubir;
Adonde la bida naciu
I adonde ten, al fin, de se cumprir.

Oupir ls uolhos a la debina altura
Dua lheira de tierra sumbrada;
La lhuita sien fin
Adonde crece la niada.

Ber ls astros, nubres, termientas, mitos,
Adonde hai lhunas, quimeras, ambiçones, deseios;
Adonde hai gritos
I beisos.



[an pertués
Aventurança

Ver o mundo de baixo, como um céu
Onde se há-de subir;
Onde a vida nasceu
E onde tem, afinal, de se cumprir.

Erguer os olhos à divina altura
De uma leira de terra semeada;
À imensidão da luta
Onde cresce a ninhada.

Ver astros, nuvens, tempestades, mitos,
Onde há luas, quimeras, ambições, desejos;
Onde há gritos
E beijos.]

In Libertação, 1944