domingo, 12 de agosto de 2007

Lhénguas i pátrias

259.
Gusto de dezir. Dezirei mais bien: gusto de palabrar. Las palabras son para mi cuorpos topables, serenas bisibles, sensualidades ancorporadas. Talbeç porque la sensualidade rial nun ten para mi antresse de culidade nanhue – nien sequiera mental ou de suonho -, demudou-se-me l deseio para aqueilho que an mi cria ritmos berbales, ou ls scuita doutros. Tembro se dízen bien. Tal páigina de Fialho, tal páigina de Chateaubriand, fázen-me formigar to la mie bida an todas las benas, fázen-me rabiar tembradamente quedo dun prazer einatingible que stou a tener. Tal páigina, até, de Vieira, na sue frie purfeiçon de angenharie sintática, faç-me tembrar cumo un galho al aire, un delírio passibo de cousa mexida.
Cumo todos ls grandes apaixonados, gusto de la delícia de la perda de mi, an que l gozo de l’antrega se sufre anteiramente. I, assi, muita beç, scribo sien querer pensar, nun sonhar de fuora de mi, deixando que las palabras me fágan fiestas, garotico nino al cuolho deilhas. Son frases sien sentido, scorrendo morrinhentas, nun slubiar de auga sentida, squecer-se de rigueiro an que las óndias se mistúran i andefínen, agarrando-se siempre outras, benindo apuis deilhas mesmas. Assi las eideias, las eimaiges, a tembrar de spresson, pássan por mi an perciones rugidas de sedas zdadas, adonde un lhugar de eideia spaixarina, malhado i cunfuso.
Nun choro por nada que la biba traia ou lhiebe. Assi i todo hai páiginas de prosa que ténen feito chorar. Lhembra-se-me, cumo de l que stou a ber, de la nuite an que, inda garotico, li pula purmeira beç nua seleta la passaige afamada de Vieira subre l Rei Salomon. «Fizo Salomon un palácio...» I fui lendo, até la fin, a tembrar, cunfuso; apuis zatei an lhágrimas, felizes, cumo nanhue felcidade rial me fazerá chorar, cumo nanhue tristeza de la bida me fazerá eimitar. Aquel mobimiento sagrado de la nuossa clara lhéngua majistosa, aquel dezir de las eideias nas palabras einebitables, correr d’auga porque hai lhadeira, aquel assombro bocálico an que ls sonidos son quelores eidiales – todo esso me anchiu de anstinto cumo ua grande eimoçon política. I dixe, chorei: hoije, relhembrando, inda choro. Nun ye – nó – la sauidade de l’anfáncia de que nun tengo sauidades: ye la sauidade de l’eimoçon daquel sfergante, la pena de nun poder yá ler pula purmeira beç aqueilha grande certeza sinfónica.
Nun tengo sentimiento nanhun político ou social. Mas tengo, nun sentido, un alto sentimiento patriótico. Mie pátria ye la lhéngua pertuesa. Nada me darie pena que ambadíran ou cunquistáran a Pertual, çque nun me anquemodáran personalmente, Mas tengo-le rábia, cun rábia berdadeira, cula sola rábia que sinto, nó a quien scribe mal l pertués, nó a quien nun sabe sintaxe, nó a quien scribe cun ourtografie simpreficada, mas la páigina mal screbida, cumo pessona própia, la sintaxe arrada, cumo giente an que se deia, l’outografie sien y griego, cumo l sgárrio direto que m’anonja andependientemente de quien l cuçpisse.
Si, porque l’outografie tamien ye giente. La palabra ye cumpleta bista i oubida. I la gala de la trasliteraçon griego-romana biste-me-la cula sue capa rial, por bias de la qual ye senhora i reina.
Fernando Pessoa [O Livro do Desassossego, de Bernardo Soares]
Traduçon de Fracisco Niebro


[an pertués:
259.
Gosto de dizer. Direi melhor: gosto de palavrar. As palavras são para mim corpos tocáveis, sereias visíveis, sensualidades incorporadas. Talvez porque a sensualidade real não tem para mim interesse de nenhuma espécie – nem sequer mental ou de sonho –, transmudou-se-me o desejo para aquilo que em mim cria ritmos verbais, ou os escuta de outros. Estremeço se dizem bem. Tal página de Fialho, tal página de Chateaubriand, fazem formigar toda a minha vida em todas as veias, fazem-me raivar tremulamente quieto de um prazer inatingível que estou tendo. Tal página, até, de Vieira, na sua fria perfeição de engenharia sintáctica, me faz tremer como um ramo ao vento, num delírio passivo de coisa movida.
Como todos os grandes apaixonados, gosto da delícia da perda de mim, em que o gozo da entrega se sofre inteiramente. E, assim, muitas vezes, escrevo sem querer pensar, num devaneio externo, deixando que as palavras me façam festas, criança menina ao colo delas. São frases sem sentido, decorrendo mórbidas, numa fluidez de água sentida, esquecer-se de ribeiro em que as ondas se misturam e indefinem, tornando-se sempre outras, sucedendo a si mesmas. Assim as idéias, as imagens, trémulas de expressão, passam por mim em cortejos sonoros de sedas esbatidas, onde um lugar de ideia bruxuleia, malhado e confuso.
Não choro por nada que a vida traga ou leve. Há porém páginas de prosa que me'têm feito chorar. Lembro-me, como do que estou vendo, da noite em que, ainda criança, li pela primeira vez numa selecta o passo célebre de Vieira sobre o Rei Salomão. «Fabricou Salomão um palácio...» E fui lendo, até ao fim, trémulo, confuso; depois rompi em lágrimas, felizes, como nenhuma felicidade real me fará chorar, como nenhuma tristeza da vida me fará imitar. Aquele movimento hierático da nossa clara língua majestosa, aquele exprimir das ideias nas palavras inevitáveis, correr de água porque há declive, aquele assombro vocálico em que os sons são cores ideais - tudo isso me toldou de instinto como uma grande emoção política. E, disse, chorei; hoje, relembrando, ainda choro. Não é – não – a saudade da infância de que não tenho saudades: é a saudade da emoção daquele momento, a mágoa de não poder já ler pela primeira vez aquela grande certeza sinfónica.
Não tenho sentimento nenhum político ou social. Tenho, porém, num sentido, um alto sentimento patriótico. Minha pátria é a língua portuguesa. Nada me pesaria que invadissem ou tomassem Portugal, desde que não me incomodassem pessoalmente. Mas odeio, com ódio verdadeiro, com o único ódio que sinto, não quem escreve mal português, não quem não sabe sintaxe, não quem escreve em ortografia simplificada, mas a página mal escrita, como pessoa própria, a sintaxe errada, como gente em que se bata, a ortografia sem ípsilon, como o escarro directo que me enoja independentemente de quem o cuspisse.
Sim, porque a ortografia também é gente. A palavra é completa vista e ouvida. E a gala da transliteração greco-romana veste-ma do seu vero manto régio, pelo qual é senhora e rainha.]


[Cumo puode ber-se, este ye l testo adonde stá la talbeç mais afamada frase de Fernando Pessoa: «mie pátria ye la lhéngua pertuesa». L que muita giente nun conhece ye l anquadramiento cumpleto dessa frase, i ende muitos yá nun staran tan d’acuodo cun aquel outor: «Mie pátria ye la lhéngua pertuesa. Nada me darie pena que ambadíran ou cunquistáran a Pertual, çque nun me anquemodáran personalmente».
Claro que toda essa giente que inche la boca cula frase de Fernando Pessoa yá nun gustará que you, ou outro mirandés, diga «mie pátria ye la lhéngua mirandesa» - ou, antonce, «you tengo dues pátrias porque tengo dues lhénguas» -, talbeç porque la lhéngua mirandesa, als uolhos dessa giente tan sabida i patriota, nun tenga gabarito para ser ua pátria, porque para eilhes hai lhénguas grandes i lhénguas pequeinhas. Mas esto ye ua refinada mintira, porque las lhénguas son todas grandes. Se assi nun fura, serie ampossible, cumo tal, poner an qualquiera lhéngua este testo de Fernando Pessoa ou outro qualquiera. Bendo bien, solo acéitan essa frase por dues rezones: dun lhado porque ye dezida a respeito de la lhéngua deilhes; doutroi lhado, porque assi puoden squecer la pequenheç deste cachico de l’Ouropa i sonhar cun un paíç einorme adonde se fala pertués, cumo se fura todo deilhes, quier dezir, ye un amperialismo pula lhéngua.]

Sem comentários: